Samotność młodych w wirtualnym tłumie. Jak budować bezpieczną relację ze światem online?

„Internet ma niezwykłą moc oddziaływania. Dotyczy to zarówno rozwoju nowych technologii, które wpływają na życie społeczeństwa, jak i relacji, emocji i funkcjonowania mózgu na poziomie indywidualnym. W tym roku w Dniu Bezpiecznego Internetu na pierwszy plan wysuwają się zagadnienia związane z potrzebą budowania odpowiednich praktyk korzystania przez dzieci ze smartfonów. Będziemy też mówić o wyzwaniach ze strony sztucznej inteligencji, jak deepfake, ale też o problematyce kontaktu dzieci ze szkodliwymi treściami, w tym patostreamingiem pornografii - mówi Anna Rywczyńska z instytutu badawczego NASK, koordynatorka Polskiego Centrum Programu Safer Internet, który organizuje w Polsce DBI. - Kluczowe jest dla nas zarówno spojrzenie ekspertów, jak i przedstawicieli młodego pokolenia - osób, dla których chcemy tworzyć świat bezpiecznego internetu".

Dzień Bezpiecznego Internetu to ogólnoświatowa akcja, której celem jest edukowanie, wzmacnianie kompetencji cyfrowych oraz włączanie do debaty publicznej kwestii bezpieczeństwa online dzieci i młodzieży.

Gala DBI, która odbywa się 11 lutego, jest wydarzeniem otwartym, skierowanym do przedstawicieli oświaty, profesjonalistów pracujących z dziećmi oraz mediów. Dodatkowo w lutym i marcu 2025 realizowane będą lekcje online dla dzieci w każdym wieku, odbywać się będą również webinary dla osób z nimi pracującymi. Kluczowym elementem DBI są lokalne inicjatywy. Każdego roku rejestrowane są tysiące warsztatów, zajęć edukacyjnych, kampanii informacyjnych czy konkursów, dotyczących bezpieczeństwa w internecie, organizowanych przez szkoły, organizacje pozarządowe, firmy i osoby prywatne.

W Polsce organizacją DBI zajmuje się Polskie Centrum Programu Safer Internet, tworzone przez Państwowy Instytut Badawczy NASK i Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. Przedsięwzięcie to zostało zapoczątkowane w 2004 roku z inicjatywy Komisji Europejskiej i dziś jest kontynuowane jako część unijnego programu „Digital Europe”. Honorowy patronat objęły: polska prezydencja w Radzie UE, Ministerstwo Cyfryzacji, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Rzecznik Praw Dziecka oraz Centrum Nauki Kopernik. Głównym Partnerem obchodów Dnia Bezpiecznego Internetu 2025 jest Fundacja Orange.

(Nie)prawdziwe treści i (nie)bezpieczne relacje

O skali problemów, z którymi stykają się nastolatki najlepiej świadczą wyniki badań.

- Ponad 40% młodzieży twierdzi, że w internecie nie można odróżnić informacji prawdziwych od fałszywych.
- Blisko połowa nastolatków (46,7%) deklaruje wysoki (13,5%) i ponadprzeciętny (33,2%) poziom ekspozycji na antyspołeczne treści w takich mediach.
- Co czwarty nastolatek ogląda tzw. patostreamy, czyli wulgarne, obsceniczne i nacechowane przemocą widowiska lub transmisje internetowe nadawane na żywo w serwisach streamingowych.
- Rośnie odsetek osób nastoletnich, które decydują się na spotkanie z osobą dorosłą, poznaną w internecie.
- Ponad połowa osób nastoletnich (53,7%) twierdzi, że ich rodzice nie ustalają żadnych zasad, dotyczących korzystania z internetu w zakresie czasu i dostępu do treści.

Te dane z raportu NASK uzasadniają potrzebę podniesienia tematu bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w sieci.

PUI, czyli problematyczne użytkowanie internetu, cechuje co trzecią osobę nastoletnią

Prawie co trzecia osoba nastoletnia (31%) wykazuje się wysokim natężeniem wskaźników problematycznego użytkowania internetu (PUI), a osiem na sto - bardzo wysokim natężeniem.  Wśród objawów PUI badacze wskazują m.in. brak kontroli nad czasem spędzanym w internecie, doświadczanie przygnębienia, niepokoju lub rozdrażnienia w momencie ograniczenia dostępu do internetu, problemy społeczne i osobiste w związku z silnym zaangażowaniem w świat wirtualny. Ponad 40% osób nastoletnich twierdzi, że brak dostępu do internetu wpłynąłby negatywnie na jakość ich życia, czyniąc je mniej satysfakcjonującym.

„Patostreamy, niechciane materiały o charakterze seksualnym, deepfake’owe materiały foto i video - to stosunkowo nowe wyzwania, które są dobrze znane młodym ludziom. Z wieloletnich doświadczeń w obszarze m.in. profilaktyki cyberprzemocy wiemy, że trafne rozpoznanie zjawiska to klucz do stworzenia odpowiednich rozwiązań zapewniających bezpieczeństwo dzieciom i młodzieży” - zapewnia Maciej Kępka, ekspert z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. - Dzień Bezpiecznego Internetu to przestrzeń do sygnalizowania problemów, debaty i przekrojowych analiz. Patrzymy na wyzwania cyfrowego świata z perspektywy systemowej, jak i jednostkowej. W tym roku poruszymy m.in. temat samotności w sieci czy działania mózgu w kontekście internetowego hazardu oraz szerzej - dopaminowych >>strzałów<<, jakie zapewnia aktywność w social mediach”.

Gala Dnia Bezpiecznego Internetu

11 lutego o godz. 10:00 rozpocznie się w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN przy ul. Anielewicza 6 w Warszawie tegoroczna Gala z okazji Dnia Bezpiecznego Internetu. Gala DBI jest okazją do zdobycia nowych kompetencji i praktycznej wiedzy w obszarze cyberbezpieczeństwa, poznania wyników badań i wniosków z prac ekspertów i ekspertek oraz usłyszenia różnorodnych perspektyw na wyzwania cyfrowego świata.

Program Gali DBI 2025

- prof. dr hab. n. med. Bogdan de Barbaro: nastolatek między rodzicem a smartfonem
- dr Alicja Długołęcka: rola edukacji seksualnej w profilaktyce zagrożeń online
- Wojtek Kardyś: pato-trendy, czyli co oglądają młodzi w social mediach i co my możemy z tym zrobić
- Tomasz Turba: zagrożenia związane z deep fake'ami
- dr Alicja Puścian: internet, social media, niebezpieczne zachowania - czyli o mózgu dzieci i młodzieży w świecie online
- Oliwier Nytko: mechanizmy hazardowe w social mediach i grach.

Pełen program DBI dostępny jest na Dzień Bezpiecznego Internetu.

Źródło informacji: NASK