EKG 2025: adaptacja do zmian klimatu jest koniecznością, a nie wyborem

Na dzień przed relacjonowanym wydarzeniem mieszkańcy Górnego Śląska otrzymali alert 3. stopnia, ostrzegający przed nadchodzącą nawałnicą. Ta informacja oraz fakt, że wszyscy odbieramy podobne powiadomienia z coraz większą częstotliwością, stanowiły swoiste wprowadzenie do debaty pt. „Adaptacja do zmian klimatu”, zamykającej tegoroczną edycję EKG.

„Tytułowa adaptacja zależy od postawy całego społeczeństwa. Od powszechnego zrozumienia, że ekstremalne zjawiska będą się nasilać i że wiążą się one z określonymi kosztami” - zauważył Paweł Majcher, prezes zarządu Polskiego Radia i moderator dyskusji.

Dodał on, że o ile fakt zachodzenia zmian klimatu nie jest przedmiotem sporu w środowisku naukowym, o tyle jego negowaniem zajmuje się, i to dosyć skutecznie, wielu pseudoekspertów - zwłaszcza w przestrzeni cyfrowej.

„Bez dogłębnego i kompleksowego podejścia do edukacji problem będzie się pogłębiać. I nie chodzi tylko o specjalistyczną edukację klimatyczną, z którą też jest naprawdę źle, bo w wielu liceach przeze mnie odwiedzanych niekiedy żaden uczeń ani nauczyciel nie umie wyjaśnić, na czym polega tzw. efekt cieplarniany. Trzeba uczyć zrozumienia podstawowych mechanizmów i pojęć” - powiedział dr hab. Andrzej Mikulski, kierownik Zakładu Hydrobiologii w Instytucie Ekologii Uniwersytetu Warszawskiego, członek Rady Klimatycznej przy United Nations Global Compact Network Poland.

Edukacja obywateli to wielkie zadanie dla szeregu podmiotów: szkół i uczelni, instytucji rządowych oraz samorządowych, mediów, NGO-sów. Jednak budowanie społecznej świadomości musi mieć również szerszy, systemowy charakter.

„Kluczem jest promowanie postaw proklimatycznych poprzez dawanie jak największych zachęt i konkretnych korzyści obywatelowi, by oceniał je jako po prostu opłacalne” - stwierdziła Barbara Skuła-Dąbek, dyrektorka Działu Partnerstw Strategicznych w WWF.

Poziom zrozumienia konsekwencji zmian klimatu jest tym wyższy, o ile dotykają nas one bezpośrednio: niszcząc uprawy, zalewając dom, nie pozwalając z powodu upału wyjść na dwór. Ma też jednak określony kontekst ekonomiczny.

„Warto wiedzieć, do jakiej grupy się mówi i jakiego używać języka. Istotnym interesariuszem w tych działaniach na rzecz zrównoważonego rozwoju i adaptacji do zmian klimatu jest biznes, do którego należy zwracać się, przedstawiając określone korzyści. Inną grupą są dostawcy, którzy nie chcą specjalnie dzielić się swymi danymi: tu pokazujemy, jak zmiana klimatu wpłynie na ich biznes oraz że większe podmioty coraz chętniej wybierają >>zielonych<< podwykonawców” - zaznaczyła Zuzanna Szpil, project coordinator w United Nations Global Compact Network Poland.

Adaptacja do zmian klimatu wiąże się z potrzebą realizacji szeregu projektów - infrastrukturalnych, edukacyjnych, społecznych, a za tym idą gigantyczne wręcz wydatki.

„Z pewnością narastający problem dostrzegany jest na poziomie zarówno unijnym, jak i krajowym, czego wyrazem są znaczące środki europejskie kierowane na minimalizację jego skutków, uwzględnione m.in. w KPO. Połowa pieniędzy z tego planu przeznaczona jest właśnie na szeroko pojęte zagadnienia energetyczno-klimatyczne” - ocenił Konrad Wojnarowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.

Plany adaptacji do zmian klimatu stają się niezbędne, szczególnie w miastach. Pod koniec ubiegłego roku zmieniło się w tym obszarze prawo i miejscowości powyżej 20 tys. mieszkańców będą zobligowane do stworzenia miejskich planów adaptacji (MPA). To narzędzie strategiczne, wspierające kompleksowe i skuteczne działania w miastach na rzecz zwiększania odporności na zachodzące, negatywne zmiany klimatu.

„Na adaptację do zmian klimatu przeznaczono ponad dwa mld euro z Funduszy Europejskich. Środki te obejmują MPA, systemy wczesnego reagowania oraz zielono-błękitną infrastrukturę. Od naszych działań i od odpowiednich projektów, które finansuje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, zależy to, czy ta zmiana będzie się pogłębiać, czy też skutecznie przygotujemy samorządy oraz miasta do odpowiednich działań i zbudujemy tę odporność wewnętrzną” - deklarowała Dorota Zawadzka-Stępniak, prezes zarządu NFOŚiGW.

Z roku na rok przybywa projektów adaptacyjnych w miastach, takich jak np. parki kieszonkowe. W Warszawie już ponad 50 proc budżetu obywatelskiego jest przeznaczone na tego typu projekty. Planowanie przestrzenne nabiera bardzo ważnego znaczenia w kontekście przeznaczania środków unijnych na inwestycje określone w MPA.

„Rozpoczęliśmy przygotowania do zmian adaptacyjnych wspólnie z Ministerstwem Ochrony Środowiska już w 2017 roku. Nie uważaliśmy wówczas, że zagrożenia są tak poważne i realne, jak się faktycznie już dziś okazuje. Efekty są fantastyczne: skoncentrowaliśmy się na walce z zanieczyszczeniem powietrza oraz przygotowaniem wodociągów na efekty gwałtownych ulew. Udało się wypracować współpracę między samorządem a biznesem, co stwarza doskonałą podstawę do kolejnego MPA, który właśnie opracowujemy” - wyjaśniała Ewa Fudali-Bondel, zastępczyni prezydenta Dąbrowy Górniczej.

Źródło informacji: PAP MediaRoom