Wiceprezes ZUS: chcielibyśmy przejąć od pracodawców rozliczanie składek (komentarz ekspercki)

Komentarz ekspercki Pawła Jaroszka, członka zarządu ZUS ds. finansowych:

„Chcielibyśmy jako Zakład Ubezpieczeń Społecznych przejąć od pracodawców rozliczanie składek. Projekt polega na odejściu od przekazywania przez płatników dokumentów w dotychczasowej formie. Zakładamy przekazywanie przez płatnika danych w postaci jednolitego pliku ubezpieczeniowego (JPU), na podstawie którego założymy konto płatnika składek oraz osoby ubezpieczonej, a także na podstawie danych otrzymanych od płatnika dokonywalibyśmy za niego pełnego rozliczenia należnych składek. O projekcie zaadresowanym do płatników myślimy w ZUS od dawna.

Należy podkreślić, że JPU to konkretna koncepcja, znacznie upraszczająca obowiązki po stronie płatnika i z drugiej strony zapewniająca poprawne zapisy na kontach ubezpieczonych, które są podstawą do przyznania prawa do świadczeń.

Obecnie znaczna część obowiązków wynikających ze zgłaszania i rozliczania pracowników w ramach systemu obowiązkowych ubezpieczeń społecznych spoczywa na płatnikach składek (przede wszystkim pracodawcach). To oni rejestrują się jako płatnicy składek, a następnie zgłaszają siebie i zatrudnionych do ubezpieczeń. Zgłoszenie płatnika składek i zgłoszenie ubezpieczonego do ubezpieczeń społecznych umożliwia opłacanie składek. Na podstawie zgłoszeń tworzymy w ZUS konta płatników składek i konta ubezpieczonych, a potem rozliczamy składki należne do zapłaty w wysokości ustalonej przez płatników składek i rejestrujemy historię ubezpieczenia na kontach. Od wysokości opłacanych składek oraz odpisywanej przez płatników historii ubezpieczenia zależy prawo do świadczeń ubezpieczeniowych oraz ich wysokość.

W Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych odpowiadamy za prowadzenie kont płatników i ubezpieczonych oraz za rzetelność i prawidłowość danych ewidencjonowanych na tych kontach, natomiast po stronie płatników składek jest pełna odpowiedzialność za rozliczenie składek i przekazanie informacji o tym rozliczeniu do ZUS, z wykorzystaniem przewidzianych w tym celu dokumentów ubezpieczeniowych (zgłoszeniowych i rozliczeniowych). Od prawidłowości i kompletności przekazywanych przez płatników składek informacji zależy jakość danych zewidencjonowanych na kontach oraz konieczność podejmowania przez nas postępowań wyjaśniających w przypadku, gdy przekazane dane są niekompletne lub niepoprawne.

W pierwszej kolejności myślimy o tym, aby wesprzeć płatników potrzebujących największego wsparcia, czyli opłacających składki tylko za siebie. Zakładamy, że ta grupa płatników nie będzie korzystała z nowej usługi opartej na pliku JPU. Chcielibyśmy udostępnić dla nich wyłącznie usługę w mObywatelu i mZUS, która polegałaby na podaniu informacji o wysokości przychodu, dochodu oraz ewentualnego wskazania chęci podwyższenia minimalnej podstawy na ubezpieczenia społeczne. Na tej podstawie utworzylibyśmy za niego dokumenty z uwzględnieniem prawa do ulg w opłacaniu składek, które udostępnimy w aplikacji, na eZUS wraz z kwotą do zapłaty. W przypadku tej grupy płatników chcemy zastosować pełen automat obsługi płatnika, tak aby zminimalizować jego obowiązki. ZUS zatem naliczyłby pełną należność zarówno z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, jak i zdrowotne, z możliwością przejścia do płatności elektronicznych.

W przypadku natomiast średnich i dużych płatników (którzy zatrudniają pracowników) zakładamy, że podaliby oni w pliku JPU dane do ustalenia składek zarówno społecznych, jak i zdrowotnej. Rozliczenie to dotyczyłoby wszystkich należności składkowych, jakie płatnik musi uregulować za siebie i osoby, które zatrudnia. Oczywiście mamy już pewne informacje potrzebne do tego, ale nie wszystkie. Pewnie niektóre dane będziemy musieli też pozyskać z Krajowej Administracji Skarbowej. Płatnik otrzymywałby taki plik z rozliczeniem i musiałby powiedzieć, czy zgadza się z zaproponowaną do zapłaty kwotą. A jeżeli nie, miałby wówczas możliwość jej skorygowania, ale też w obrębie systemu rozliczeń, bez konieczności wizyty w ZUS i bez wezwań. W ten sposób chcemy ograniczyć błędy w rozliczeniach. Myślimy też o powiązaniu tego rozwiązania z płatnościami mobilnymi na poziomie systemu rozliczeń.

Taki mamy plan. Na ten moment jesteśmy na początku procesu. Potrzebne jest opracowanie zmian legislacyjnych, a po ich zakończeniu czekać nas będzie proces wdrażania od strony technicznej. Będziemy musieli zmienić nasz system. Nie chcemy dawać płatnikom skomplikowanych rozwiązań. To ma być przyjazne. Ważne jednak, że jest zielone światło ze strony rządu.

JPU to byłaby kolejna z ważnych zmian, którą realizujemy w ostatnich latach. Przypomnę tylko, że takimi dużymi projektami były e-składka i e-akta, które wychodziły naprzeciw oczekiwaniom płatników. E-składka ułatwiła regulowanie składek poprzez opłacanie ich na jeden rachunek jednym przelewem oraz zredukowała liczbę popełnianych przez przedsiębiorców błędów we wpłatach. E-akta, czyli elektronizacja dokumentacji pracowniczej skróciła obowiązek jej przechowywania z 50 do dziesięciu lat”.

Źródło informacji: PAP MediaRoom