MRPiPS: Nowoczesna mama w Unii Europejskiej (komunikat)

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej informuje:

W ciągu dwóch dekad od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej wiele się zmieniło – również dla kobiet. Dzień Matki to dobra okazja to przyjrzenia się bliżej, jak dzisiaj wygląda sytuacja kobiet na rynku pracy, łączenie życia rodzinnego z zawodowym – i nie tylko.

Właśnie mija 20 od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. W tym okresie nasza rzeczywistość zmieniła się nie do poznania praktycznie w każdym obszarze życia społecznego, gospodarczego – i nie tylko. Zmieniło się także życie kobiet i mam w naszym kraju, czemu w Dniu Matki warto się przyjrzeć.

Aktywny Maluch na nowo

Dużą rolę w kontekście łączenia życia rodzinnego z pracą – co dla rodziców jest szczególnie ważne – odgrywa dostęp do opieki nad najmłodszymi dziećmi. Jej brak nierzadko przekreśla możliwość powrotu do pracy, zabierając zwłaszcza mamom możliwość wyboru.

Nowa odsłona programu Aktywny Maluch (wcześniej Maluch+) do odpowiedź na potrzeby rodziców. Dzięki zwiększeniu budżetu z 5,5 mld zł – ze środków programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS), z Krajowego Planu Odbudowy i Odporności (KPO) oraz budżetu państwa – do 6,5 mld zł w całym kraju powstanie jeszcze więcej miejsc opieki w żłobkach, klubach dziecięcych czy u dziennych opiekunów.

Aktywny Maluch – wraz z programem Aktywny Rodzic, który już wkrótce wejdzie w życie – tworzą kompleksowe rozwiązania dla rodzin z dziećmi, zwiększają dostępność miejsc opieki, a także ich przystępność. Dzięki dodatkowym środkom rodzice będą mogli opłacić miejsce w żłobku, klubie dziecięcym czy u dziennego opiekuna.

Gmino, zgłoś się!

Co ważne, w nowej odsłonie programu Aktywny Maluch zwiększona została także wysokość dofinansowania na tworzenie miejsc opieki dla jednostek samorządu terytorialnego do 57 528 zł (bez VAT) na 1. miejsce opieki.

Trwa 4. tura naboru ciągłego wniosków do programu. Potrwa ona do końca czerwca br. Zachęcamy do składania wniosków o dofinansowanie, zwłaszcza gminy, w których do tej pory nie było placówek oferujących opiekę nad najmłodszymi dziećmi.

Więcej czasu dla rodziny

26 kwietnia br. minął rok od wdrożenia w Polsce unijnej dyrektywy work-life balance. W efekcie m.in. wydłużony został urlop rodzicielski – z 32 do 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz z 34 do 43 tygodni przy urodzeniu więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie. Urlop przysługuje łącznie obojgu rodzicom-pracownikom.

Warto pamiętać, że każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Co to oznacza w praktyce? Tego prawa nie można przenieść na drugiego rodzica, więc np. matka nie może wykorzystać przysługujących ojcu 9 tygodni urlopu. Dzięki temu tata może spędzić więcej czasu ze swoim maluchem.

Zaopiekowaliśmy się także rodzicami przedwcześnie urodzonych dzieci. Na wpis do wykazu prac legislacyjnych rządu czeka gotowy projekt ustawy Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej dotyczącej wydłużenia urlopów dla rodziców wcześniaków. To odpowiedź na postulaty rodziców, których dzieci często długie tygodnie spędzają w szpitalu, a po wyjściu wymagają specjalistycznej opieki i rehabilitacji.

Dodatkowy urlop dla rodziców wcześniaków i dzieci hospitalizowanych po urodzeniu ma być płatny w stu procentach podstawy wymiaru zasiłku i udzielany na wniosek. Jego długość – do 8 albo do 15 tygodni – ma być uzależniona od czasu hospitalizacji, w myśl zasady tydzień za tydzień.

Mama w pracy

Swoboda przemieszczania się, możliwości rozwoju i pracy w krajach Europy, a z drugiej strony otwartość na pracowników zza granicy – po 20 latach od dołączenia do wspólnoty krajów Unii Europejskiej sytuacja na rynku pracy w Polsce jest zdecydowanie lepsza. Przed 1 maja 2004 roku stopa bezrobocia w Polsce według Eurostatu przekraczała 20 proc. Dzisiaj zajmujemy pierwsze miejsce – wraz z Czechami – wśród krajów Unii Europejskiej z bezrobociem na poziomie 2,9 proc. (dane za marzec br.).

W Polsce bezrobocie wśród kobiet jest na poziomie naturalnej stopy bezrobocia. W ostatnich latach nastąpił wyraźny spadek stopy bezrobocia kobiet. Obecnie jest ponad dwukrotnie niższa niż średnia w Unii Europejskiej. Według danych Eurostatu roczna stopa bezrobocia kobiet (w wieku 15-74 lata) od roku 2004 zmniejszyła się w Polsce z 19,8 proc. do 2,9 proc. w 2023 (czyli o 17,1 p.p.).

W tym okresie stopa bezrobocia kobiet w UE zmniejszyła się z 10,8 proc. w 2004 roku do 6,4 proc. w 2023 – o 4,4 p.p. Wynika z tego, że Polska notowała znacznie szybszy spadek niż średnia unijna. Porównując polską stopę bezrobocie wśród kobiet z pozostałymi państwami Unii Europejskiej można zauważyć jednoznacznie pozytywny trend zmian w naszym kraju na przestrzeni ostatnich 20 lat.

Warto przyjrzeć się wskaźnikom przedstawiającym zróżnicowanie podejmowania zatrudnienia przez kobiety pod względem liczby posiadanych dzieci (bądź ich braku). W roku 2023 wskaźnik w grupie wiekowej 20-49 lat dla kobiet bezdzietnych wyniósł 80 proc., dla matek z jednym dzieckiem 78,7 proc., z dwojgiem dzieci 78,3 proc., a z trojgiem i więcej – 67,1 proc. W roku 2008 natomiast (najstarsze dane Eurostatu ) wskaźniki te kształtowały się odpowiednio w wysokości: 68,3 proc., 69,2 proc., 66,7 proc., 59,6 proc. To oznacza, że liczba posiadanych dzieci ma cały czas wpływ na częstotliwość podejmowania zatrudnienia przez kobiety, szczególnie przez matki rodzin wielodzietnych. Dlatego tak ważne jest podejmowanie działań służących wsparciu rodziców – szczególnie mam – w łączeniu życia rodzinnego z pracą. Pozytywnym zjawiskiem jest fakt, że w przeciągu kilkunastu lat poziom zatrudnienia dla kobiet wzrósł we wszystkich grupach.

Kobiety na wysokich stanowiskach

Dobra wiadomość jest taka, że coraz więcej kobiet w Polsce zajmuje wysokie stanowiska. Odsetek kobiet zajmujących szeroko pojęte stanowiska menadżerskie na rynku pracy zwiększył się z 32,9 proc. w 2004 do 42,7 proc. w 2023 . Tym samym Polska ze swoim wynikiem zajęła 3 miejsce, tuż po Szwecji i Łotwie (44,3 proc. i 43,1 proc.). Średnia unijna wyniosła 35,2 proc. W 2004 Polska zajmowała 11 lokatę wśród krajów UE – nieco powyżej średniej UE, która była na poziomie 31,3 proc.

A co z równością wynagrodzeń? Polska w badaniach Eurostatu charakteryzuje się jedną z najmniejszych luk płacowych wśród państw Unii Europejskiej. Jedynym państwem, gdzie kobiety zarabiają lepiej od mężczyzn jest Luksemburg.

Analizy prowadzone przez Parlament Europejski wykazały jednak, że mniejsza luka płacowa pomiędzy wynagrodzeniami kobiet a wynagrodzeniami mężczyzn nie zawsze oznacza większą równość pomiędzy płciami. W niektórych przypadkach może być powiązana z niższym udziałem kobiet w rynku pracy, pracą w niepełnym wymiarze lub pracą w ograniczonej liczbie zawodów. Wg badań kobiety średnio wykonują więcej pracy nieodpłatnej (np. opieka nad dziećmi, obowiązki domowe) oraz częściej robią przerwy w karierze zawodowej z tytułu opieki nad dziećmi. Ponadto na rynku pracy występuje nadreprezentacja kobiet w sektorach o stosunkowo niskich płacach oraz, mimo pozytywnym trendom, wciąż zajmują one mniej od mężczyzn stanowisk kierowniczych.

To pokazuje, że mimo dobrej sytuacji na rynku pracy, wciąż jest pole do działania. Kobiety muszą uczestniczyć w procesie tworzenia przepisów, które mają je wspierać – właśnie dlatego w MRPiPS powołano Radę ds. Kobiet na Rynku Pracy. Ale to dopiero początek.

Skuteczniejsza aktywizacja zawodowa

Pod koniec marca br. do Wykazu Prac Legislacyjnych Rządu trafił projekt ustawy Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Wypełnia on założenia Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) i stanowi realizację części kamienia milowego nr A51G dla reformy pn. A4.1 Efektywne instytucje na rzecz rynku pracy.

W grupie prawie 3,9 mln osób w wieku produkcyjnym pozostających biernymi zawodowo, w II kwartale 2023 r. kobiety stanowiły 55 proc., ale już wśród biernych z powodu obowiązków rodzinnych i związanych z prowadzeniem domu udział kobiet przekraczał 91 proc.. Wśród biernych z tego powodu dominowały też osoby zamieszkałe na wsi – 55 proc.

Jak wskazano, grupy te stanowią potencjalnie niewykorzystane zasoby, które warto włączyć w obszar aktywności zawodowej.

Co się zmieni?

Projekt zakłada bardziej innowacyjne i dopasowane do potrzeb rynku kierunki działania: aktywizacja biernych zawodowo, rolników chcących się przekwalifikować, wspieranie kierunkowe określonych grup, np. osób młodych, seniorów, osób z niepełnosprawnościami, kobiety z dziećmi chcących wrócić na rynek pracy, osób zainteresowanych własnym biznesem, rozwijanie potrzebnych na rynku instrumentów itp. celem zwiększenia współczynnika aktywności zawodowej.

Ważnym efektem reformy ma być także lepsza pomoc rodzinom, osobom powracającym na rynek pracy po urodzeniu dziecka czy osobom opiekującym się osobami zależnymi (dzieci, starsi rodzice, chorzy itp.).

Polityka rodzinna nie tylko od święta

Wraz z innymi działaniami ułatwiającymi rodzicom – a przede wszystkim mamom – godzenie życia rodzinnego z pracą takimi jak zupełnie nowy Aktywny Rodzic czy Aktywny Maluch w nowej odsłonie, rozwiązania te będą tworzyć lepsze, bezpieczniejsze i bardziej stabilne warunki dla rodzin w Polsce.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe.(PAP)

kom/ ef/ lm/