Newsletter

Polityka i społeczeństwo

MS: Amicus curiae – wzmacniamy głos społeczeństwa w wymiarze sprawiedliwości (komunikat)

04.07.2025, 13:51aktualizacja: 04.07.2025, 14:20

Pobierz materiał i Publikuj za darmo

- Ministerstwo Sprawiedliwości informuje:

Ministerstwo Sprawiedliwości wprowadza oczekiwaną przez środowiska obywatelskie zmianę w postępowaniach sądowo-administracyjnych - instytucję „przyjaciela sądu” (amicus curiae). Jej celem jest podniesienie jakości orzecznictwa oraz umożliwienie organizacjom społecznym aktywnego i eksperckiego udziału w postępowaniach dotyczących spraw o dużym znaczeniu społecznym. Poszerzenie zakresu amicus curiae przewiduje projekt nowelizacji ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, przyjęty przez Radę Ministrów.

"To rozwiązanie, które realnie otwiera sądy administracyjne na głos społeczeństwa obywatelskiego. Przyjaciel sądu to instytucja znana w wielu demokracjach, która wzbogaca proces orzeczniczy o perspektywę ekspercką i społeczną, tym samym pozwala sądom na pełniejsze rozpatrywanie spraw" - podkreśla Adam Bodnar, Minister Sprawiedliwości.

Jak było?

Dotychczas organizacje pozarządowe mogły uczestniczyć w postępowaniach sądowo-administracyjnych wyłącznie jako strona - pod warunkiem spełnienia szeregu wymogów formalnych. Tymczasem wiele spraw - od ochrony środowiska po wolność słowa - wymagało wiedzy eksperckiej i doświadczenia społeczników, którzy z różnych przyczyn nie mogli być formalnymi uczestnikami procesów.

Co się zmieni?

Dzięki nowelizacji ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi:

Organizacje pozarządowe i organy administracji publicznej będą mogły przedstawić sądowi opinię prawną, analizę społeczną lub ekspertyzę - bez konieczności udziału w postępowaniu jako strona; Sądy będą mogły samodzielnie zwrócić się do takich podmiotów o opinię w sprawach precedensowych, złożonych lub mających istotne znaczenie społeczne; Opinia „przyjaciela sądu” nie będzie dowodem lecz formą eksperckiego komentarza, który poszerza perspektywę sądu i podnosi jakość orzecznictwa.

Wpływ społeczny i praktyczny

W Polsce działa ponad 115 tysięcy organizacji społecznych i politycznych. Dzięki instytucji amicus curiae będą mogły realnie uczestniczyć w kształtowaniu prawa poprzez udział w ważnych sprawach sądowych – np. dotyczących ochrony granic, wolności słowa, jawności życia publicznego czy ochrony środowiska. Już dziś z tej możliwości korzystają m.in. Amnesty International czy Helsińska Fundacja Praw Człowieka.

"Dzięki amicus curiae organizacje społeczne będą rzeczywistym partnerem sądów administracyjnych w rozwiązywaniu trudnych, systemowych problemów. To rozwiązanie nie tylko wzbogaca postępowanie o szerszy kontekst, ale i wzmacnia zaufanie obywateli do wymiaru sprawiedliwości" - podkreśla Arkadiusz Myrcha, Wiceminister Sprawiedliwości.

Szerszy kontekst reformy

Instytucja „przyjaciela sądu” stanowi element szerszego pakietu deregulacyjnego i cyfrowego, który obejmuje również:

zniesienie obowiązku przedkładania dokumentów pełnomocnictwa, jeśli możliwa jest ich elektroniczna weryfikacja, uproszczenia w łączeniu spraw – np. wielu skarg na jedną decyzję administracyjną, zwrot opłaty sądowej od każdego uwzględnionego zażalenia. Nowelizacja przyspieszy zatem postępowania, ograniczy biurokrację i poprawi dostęp obywateli do wymiaru sprawiedliwości. Zmiany przyniosą trwałe korzyści społeczne i instytucjonalne.

Demokracja wspierana przez wiedzę i zaangażowanie

Reforma wpisuje się w założenia Programu Współpracy Ministerstwa Sprawiedliwości z organizacjami pozarządowymi, który zakłada umacnianie dialogu społecznego i lepsze dopasowanie rozwiązań prawnych do realnych potrzeb obywateli.

Dzięki niej sądy nie tylko orzekają, ale także słuchają - otwierając się na głosy ekspertów, praktyków i społeczników. To krok w stronę bardziej otwartego i świadomego orzekania, w którym prawo spotyka się z rzeczywistością społeczną.

"Współczesne państwo musi wsłuchiwać się w głos społeczeństwa obywatelskiego. To fundament demokratycznego wymiaru sprawiedliwości. Instytucja amicus curiae sprawia, że także i sądy administracyjne staną się bardziej odpowiedzialne i bliższe obywatelowi" - podkreśla Minister Sprawiedliwości.

Doświadczenia międzynarodowe

Instytucja amicus curiae od lat funkcjonuje w systemach sądowych państw anglosaskich oraz niektórych krajów europejskich, a także w międzynarodowych trybunałach. Jej implementacja w polskim sądownictwie administracyjnym będzie krokiem w stronę nowoczesnego, bardziej otwartego i transparentnego wymiaru sprawiedliwości.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe. (PAP)

kom/ mbed/

Pobierz materiał i Publikuj za darmo

bezpośredni link do materiału
Data publikacji 04.07.2025, 13:51
Źródło informacji MS
Zastrzeżenie Za materiał opublikowany w serwisie PAP MediaRoom odpowiedzialność ponosi – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe – jego nadawca, wskazany każdorazowo jako „źródło informacji”. Informacje podpisane źródłem „PAP MediaRoom” są opracowywane przez dziennikarzy PAP we współpracy z firmami lub instytucjami – w ramach umów na obsługę medialną. Wszystkie materiały opublikowane w serwisie PAP MediaRoom mogą być bezpłatnie wykorzystywane przez media.

Newsletter

Newsletter portalu PAP MediaRoom to przesyłane do odbiorców raz dziennie zestawienie informacji prasowych, komunikatów instytucji oraz artykułów dziennikarskich, które zostały opublikowane na portalu danego dnia.

ZAPISZ SIĘ