MS: Jak interpretować tablicę alimentacyjną? Ministerstwo Sprawiedliwości wyjaśnia (komunikat)

- Ministerstwo Sprawiedliwości informuje:

Tablica alimentacyjna opracowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości nie stanowi źródła prawa. To wyłącznie narzędzie pomocnicze, mające ułatwić orientację w typowych wysokościach alimentów zależnych od trzech czynników: dochodu osoby zobowiązanej, wieku dziecka i liczby dzieci. Powstała na wniosek środowisk sędziowskich, rodzicielskich oraz ekspertów prawa rodzinnego, we współpracy z Instytutem Wymiaru Sprawiedliwości. Choć tablica wywołała spore zainteresowanie i dyskusję, istotne jest, by właściwie zrozumieć jej cel, status prawny i możliwości zastosowania. Odpowiednio interpretowana, może przynieść korzyści zarówno dzieciom, jak i rodzicom. Tablica będzie się regularnie zmieniać, w reakcji na zmieniającą się sytuację społeczną i gospodarczą.

Tablica alimentacyjna przedstawia orientacyjne kwoty alimentów i może stanowić pomoc dla sądów oraz rodziców, jednak nie jest źródłem prawa i nie wpływa automatycznie na wysokość już orzeczonych alimentów. Należy pamiętać o przepisach przede wszystkim art. 87 par. 3 pkt.1 Kodeksu pracy wskazującym, że potrącenia z wynagrodzenia za pracę mogą być dokonywane w granicach max. do 3/5 wynagrodzenia netto. Warto odnotować, że przeciętna wartość zasądzonych alimentów na dziecko, według danych GUS za 2024 r. wyniosła 1460 zł.

Obecne przepisy nie określają formy, w jakiej sąd powinien ustalać wysokość alimentów – sędzia może więc odnieść się do wskazanego wskaźnika, ale nie ma takiego obowiązku. Każda sprawa wymaga indywidualnej oceny, z uwzględnieniem sytuacji dziecka i możliwości finansowych rodzica.

Wprowadzenie tego narzędzia to odpowiedź na długo formułowane postulaty – zarówno przez środowiska prawnicze, jak Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych w Polsce, ekspertów skupionych w Zespole ds. Alimentów, powołanym przy Rzeczniku Praw Obywatelskich i Rzeczniku Praw Dziecka w latach 2016–2018, jak i organizacje rodzicielskie, takie jak „Alimenty to nie prezenty” czy Stowarzyszenie „Dla Naszych Dzieci”. Są kraje europejskie, np. Francja, gdzie taka tablica funkcjonuje od lat i też na początku budziła różne komentarze i emocje. Z czasem się upowszechniła.

- Prace nad tablicą trwały już od kilku lat, były analizowane także w ramach poprzednich rządów. Ich ogłoszenie teraz to realizacja postulatu społecznego i próba uporządkowania praktyki orzeczniczej w jednym z najczęstszych typów spraw rodzinnych – podkreśliła Wiceministra Sprawiedliwości Zuzanna Rudzińska-Bluszcz.

Nie wiąże sądu – wskazówka, nie przymus

Najważniejszą cechą tablicy alimentacyjnej jest jej niewiążący charakter. Nie stanowi ona źródła prawa i nie ogranicza swobody orzeczniczej sądów. Decyzja o wysokości alimentów w każdej sprawie należy wyłącznie do sądu, który ma obowiązek brać pod uwagę indywidualną sytuację dziecka oraz możliwości finansowe rodzica.

- Tablica nie ogranicza niezależności sędziowskiej. Nadal możliwe będzie indywidualne podejście do każdej sprawy, z uwzględnieniem jej specyfiki i wyjątkowych okoliczności – zaznaczyła Zuzanna Rudzińska-Bluszcz.

- To materiał pomocniczy, wzorzec, który ma pomóc w mediacjach i ułatwić porozumienie, ale nie wiąże ani sądu, ani stron. Mamy świadomość, że każda sprawa jest inna i wymaga indywidualnej oceny – dodaje Michał Kubalski, Zastępca Dyrektora Departamentu Spraw Rodzinnych i Nieletnich w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Wsparcie dla sądów i rodziców

Tablica została przygotowana jako odpowiedź na zbytnią uznaniowość w orzecznictwie alimentacyjnym. Jej celem jest zwiększenie przewidywalności i transparentności orzeczeń oraz wsparcie w mediacjach i negocjacjach.

- Zwiększy przejrzystość i pomoże osiągnąć porozumienie bez konieczności angażowania sądu. Dla rodziców to większa przewidywalność, dla dzieci – szybsze zapewnienie wsparcia finansowego – przypomina Wiceministra.

W praktyce oznacza to, że rodzice – korzystając z tablicy – mogą szybciej uzgodnić wysokość alimentów w oparciu o obiektywne kryteria, a sądy zyskują punkt odniesienia przy ocenie zasadności żądania.

Dlaczego teraz?

Choć tablica pojawiła się dopiero teraz, to prace nad jej wprowadzeniem trwały kilka lat. Przeciągające się prace nad rozwiązaniem, które od dawna uznawano za potrzebne, wynikały m.in. z trudności w opracowaniu uniwersalnego modelu uwzględniającego różne sytuacje rodzinne. Dopiero teraz udało się zaprojektować system, który – choć nieidealny – może realnie wspierać orzecznictwo i strony postępowań.

Czy tablica uwzględnia indywidualne i regionalne różnice?

Tablica odnosi się do tzw. sytuacji modelowej – gdy dziecko mieszka z jednym rodzicem, a z drugim ma regularny kontakt (np. w weekendy). Nie obejmuje sytuacji niestandardowych, jak np. piecza naprzemienna, ale sąd w każdej sprawie może i powinien brać je pod uwagę – np. codzienną opiekę rodzica, jego wkład w wychowanie, pomoc w nauce czy leczeniu dziecka.

W pierwszej fazie różnice regionalne nie zostały uwzględnione, bo zróżnicowanie kosztów życia w Polsce jest relatywnie niewielkie i wprowadzenie dodatkowych wariantów regionalnych mogłoby utrudnić stosowanie tablicy.

Wnioski i możliwe skutki

Tablica nie zmienia automatycznie wysokości wcześniej zasądzonych alimentów. Może być natomiast przydatnym argumentem w sprawach o ich zmianę – jeśli wystąpią inne istotne okoliczności. Samo jej ogłoszenie nie stanowi podstawy do zmiany wyroku.

Ministerstwo liczy również na większą skłonność do dobrowolnych płatności – jeśli zasądzona kwota alimentów będzie dla rodzica bardziej zrozumiała i uzasadniona, może to ograniczyć problem zaległości alimentacyjnych.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe. (PAP)

kom/ ef/ js/