MS: Promocja ławników w lokalnej społeczności. Porozumienie Ministerstwa z prezydentami pięciu miast (komunikat)

- Ministerstwo Sprawiedliwości informuje:

Ministerstwo Sprawiedliwości podpisało porozumienia z przedstawicielami władz samorządowych Łodzi, Lublina, Białegostoku, Ciechanowa i Płocka. Dokument reguluje współdziałanie na rzecz promowania funkcji i roli ławnika sądowego wśród lokalnych społeczności. To kolejne miasta, po Gdańsku i Radomiu, które zawarły takie porozumienie z resortem, które ma pogłębiać udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości.

To jedna z inicjatyw Ministerstwa Sprawiedliwości, służących temu, by instytucja ławników nabrała znaczenia. Od ponad roku w resorcie podejmujemy działania na rzecz promowania ławników i podnoszenia rangi tej funkcji – podkreślił Adam Bodnar podczas dzisiejszego (30 czerwca br.) podpisania porozumienia w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Minister podziękował m.in. prof. Markowi Konopczyńskiemu za zainteresowanie samorządów uczestnictwem w porozumieniu.

W imieniu resortu dokument podpisał minister Adam Bodnar, natomiast z ramienia miast podpisy złożyli Hanna Zdanowska – Prezydent Łodzi, Tadeusz Truskolaski – Prezydent Białegostoku, Andrzej Nowakowski – Prezydent Płocka, Krzysztof Kosiński – Prezydent Ciechanowa oraz Mariusz Banach – Zastępca Prezydenta Lublina.

Jeżeli obywatele będą zachęcani przez samorządy do kandydowania na ławników, jeżeli będą mieli właściwe relacje z władzami sądu, wspólnie osiągniemy oczekiwane efekty w postaci wzrostu liczby ławników – przekonywał minister.

Szef resortu sprawiedliwości dodał, że trzeba zastanowić się jak zwiększyć zakres orzekania przez ławników, a także, jak zmodyfikować sposób wyboru ławników.

W ostatnim roku wprowadzono do szkół nowy przedmiot pod nazwą edukacja obywatelska. Mam nadzieję, że istotną rolę, jeżeli chodzi o praktyczny wymiar edukacji obywatelskiej i konstytucyjnej, odegrają ławnicy, którzy opowiedzą uczniom w szkołach o swojej roli w wymiarze sprawiedliwości – mówił minister Adam Bodnar.

Wyraził nadzieję, że ważną rolę w tych działaniach odegra również obecna na dzisiejszej uroczystości Pełnomocniczka do spraw edukacji konstytucyjnej, Aleksandra Chudaś.

Znajomość prawa pozwala podejmować lepsze decyzje

Prezydent Łodzi Hanna Zdanowska powiedziała, że zdecydowała się na podpisanie porozumienia, ponieważ budowanie społeczeństwa obywatelskiego powinno dokonywać się na każdym poziomie, również na poziomie samorządowym.

Nieznajomość prawa szkodzi, a jego znajomość pozwala lepiej funkcjonować w społeczeństwie i podejmować lepsze decyzje. Jedną z istotnych ról ławnika jest szerzenie wiedzy prawniczej w społeczeństwie, co zwiększa bezpieczeństwo prawne – oceniła.

Natomiast prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski zaznaczył, że nie miał żadnych wątpliwości, by podpisać porozumienie z resortem, ponieważ instytucje samorządowe i rządowe powinny realizować wspólne działania na rzecz naprawy Rzeczypospolitej. Prezydent Płocka Andrzej Nowakowski wyraził nadzieję, że inicjatywa przyniesie oczekiwane efekty.

Wybór ławników wiąże się z dużą odpowiedzialnością radnych – zwrócił uwagę Mariusz Banach, Zastępca Prezydenta Lublina.

Ławnicy decydują o ważnych rozstrzygnięciach dla ludzi i społeczności lokalnych, dlatego ważne jest promowanie instytucji ławników przez samorządy – mówił Krzysztof Kosiński – Prezydent Ciechanowa, który podziękował ministrowi Adamowi Bodnarowi za cenną inicjatywę porozumienia z miastami na rzecz ławników i zapowiedział, że już w przyszłym tygodniu zacznie realizować działania wprowadzające porozumienie w życie.

Przewodniczący Rady do spraw Ławników dr hab. Piotr Juchacz wyjaśniał z kolei, że podpisanie porozumienie ma podwójne znaczenie.

Jest ono niezwykle ważne dla wspólnot lokalnych i środowiska ławników, jest również kolejnym krokiem zmierzającym do przebudowy polskiego wymiaru sprawiedliwości na obywatelski wymiar sprawiedliwości – podkreślił.

Sprawowanie wymiaru sprawiedliwości przez ławników

Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości gwarantuje art. 182 Konstytucji. Ta ważna dla społeczeństwa i wymiaru sprawiedliwości misja jest realizowana przez ławników. Ławnicy orzekają wspólnie z sędziami i asesorami sądowymi w sprawach rodzinnych i karnych. W większości państw europejskich występuje funkcja ławnika lub inna forma obywatelskiego zaangażowania w sprawowanie wymiaru sprawiedliwości.

Kto może zostać ławnikiem?

Ławnikiem może zostać wybrana osoba w wieku 30-70 lat, która posiada obywatelstwo polskie oraz korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich. Kandydat na ławnika powinien charakteryzować się nieskazitelnym charakterem, posiadać zatrudnienie albo prowadzić działalność gospodarczą, mieszkać w miejscu kandydowania przez co najmniej rok. Taka osoba musi również posiadać odpowiedni stan zdrowia, pozwalający na pełnienie obowiązków ławnika oraz przynajmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe.

Kto wybiera ławników?

Wyboru ławników dokonują rady gmin, co stanowi przykład współpracy samorządu lokalnego z sądownictwem. Kandydatów na ławników do sądów okręgowych i rejonowych mogą zgłaszać radom gmin: prezesi właściwych sądów, stowarzyszenia oraz inne organizacje społeczne i zawodowe (z wyłączeniem partii politycznych). Takie prawo przysługuje także co najmniej 50 obywatelom posiadającym czynne prawo wyborcze i stale zamieszkującym na terenie danej gminy.

Zwiększenie liczby sędziów społecznych – największe wyzwanie

Liczba ławników stale się zmniejsza. Na kadencję w latach 2000-2003 rady gminy wybrały ich 44 372, ale w latach 2012-2015 funkcję tę sprawowały tylko 13 933 osoby. Nieprzypadkowo spadek liczby ławników o ponad 2/3 nastąpił po nowelizacji Kodeksu karnego z 2007 r. Na kolejną kadencję, a więc na lata 2024-2027, wybrano jedynie 6 075 ławników, przez co trzeba było przeprowadzić nabory dodatkowe. Zaledwie 3 procent ławników to osoby w wieku od 30 do 35 lat. Celem działań Rady i resortu jest zwiększenie liczby ławników.

Fot. Paweł Mazurek/MS

Baza zdjęć dla mediów: https://www.flickr.com/photos/msgovpl/albums/

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe. (PAP)

kom/ kpr/ lm/