Raport Fundacji Dobrych Inicjatyw pt. „Start w dorosłość. Sytuacja młodych dorosłych po doświadczeniu życia w instytucjonalnej pieczy zastępczej”

Z jednej strony Fundacja wdraża działania, które tu i teraz wyrównują szanse, niwelują deficyty emocjonalne i edukacyjne oraz pomagają budować niezbędne w dorosłym życiu kompetencje, które dadzą im siłę do działania, poczucie sprawczości i wiarę we własne możliwości.

Z drugiej strony Fundacja działa w perspektywie długofalowej i dąży do wdrożenia zmian systemowych. Diagnozuje sytuację oraz potrzeby podopiecznych placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz usamodzielnionych, którzy opuścili placówkę, inicjuje debatę publiczną na temat potrzeb tej grupy społecznej, buduje koalicję NGOs, aby nieść jeszcze bardziej skuteczną pomoc i wspólnie dążyć do zmian legislacyjnych rozszerzających wsparcie nad wychowankami instytucjonalnej pieczy zastępczej po ukończeniu 18 r.ż.

Wychowankowie placówek opiekuńczo-wychowawczych to dzieci z dużym potencjałem, jednak obciążone niezależną od nich dysfunkcją rodziny, często zmagające się z traumami oraz z dużymi deficytami emocjonalnymi. Dlatego w pierwszym kroku Fundacja dba o zapewnienie opieki psychologicznej potrzebującym jej podopiecznym 25 placówek z małych miast i wsi, przede wszystkim z terenów północnej i wschodniej Polski (blisko 400 podopiecznych).

Podczas zimowego obozu terapeutycznego, który jest wstępem do długofalowej współpracy indywidualnej, diagnozowane są potrzeby wychowanków i budowane są relacje z placówką, wychowawcami i podopiecznymi. Odbywają się także warsztaty psychoedukacyjne, które pozwalają, jak najbardziej precyzyjnie dopasować pomoc do indywidualnych potrzeb. Praca z dziećmi jest kontynuowana podczas obozu letniego, podczas którego biorą udział w grupowych warsztatach terapeutycznych i mają możliwość budowania doświadczeń grupowych, wejścia w interakcje z otoczeniem, a także budują samoświadomość, by lepiej rozumieć siebie i innych.

Uzupełnieniem i ważnym elementem długofalowego wsparcia indywidualnego jest wdrożony przez Fundację program stypendialny, w ramach którego Fundacja finansuje kursy zawodowe oraz zajęcia wyrównujące szanse w wybranych obszarach. Wychowawcy z placówek opiekuńczo-wychowawczych składają wnioski o finansowanie psychoterapii, a także kursów (np. prawo jazdy), szkoleń czy korepetycji dla swoich wychowanków. Pomoc jest dopasowana do potrzeb dzieci i młodzieży, ponieważ to one wraz z wychowawcami typują obszary, w których potrzebują wsparcia, aby móc się rozwijać i usamodzielnić. Program stypendialny wyróżnia się na tle innych tego rodzaju działań tym, że nie jest skierowany do uzdolnionej młodzieży lub uzdolnionej młodzieży z ubogich rodzin, lecz do młodzieży, która często okupuje „ostatnie ławki w klasie”.

Fundacja umożliwia także nabywanie kompetencji społecznych i zawodowych w praktyce. Zbudowała społeczność ponad 1000 wolontariuszy i ramach współpracy z partnerami biznesowymi, organizuje EDUpodróże – warsztaty zawodowe, gdzie w ramach wolontariatu kompetencyjnego pracownicy firm dzielą się swoją wiedzą i doświadczeniem. Co ważne Fundacja wypracowała własne standardy pracy z wolontariuszami i przygotowywania ich do spotkania z młodzieżą oraz pracy z nią w ramach wolontariatu kompetencji.

Realizowane są także autorskie projekty fundacji: Akademia Młodych Finansistów oraz Junior Product Manager, it’s me!, podczas których przedstawiciele Fundacji uczą dzieci gospodarowania budżetem, czy zarządzania i wdrażania inicjatyw społecznych. Efektem drugiego projektu jest stworzona z inicjatywy dzieci i realizowana od lat przez Fundację akcja #paczkadlaseniora. Podopieczni biorąc czynny udział w profesjonalnej pomocy seniorom uczą się empatii, dzielenia się dobrem, wspólnego działania na rzecz innych. Akcja daje im także poczucie sprawczości, satysfakcję i wiarę we własne możliwości. W ramach dziewięciu edycji wsparcie o łącznej wartości prawie miliona złotych otrzymało kilka tysięcy seniorów.

Zwieńczeniem całorocznej działalności Fundacji na rzecz wyrównywania szans dzieci oraz młodzieży z placówek opiekuńczo-wychowawczych, wspierających ich usamodzielnianie i bezpieczny start w dorosłość, jest Choinka Dobrych Serc. To okazja do integracji podopiecznych z wolontariuszami oraz pracownikami Fundacji oraz do podsumowania wspólnych działań i pracy młodzieży, a także świetna zabawa i oczywiście prezenty przygotowane przez darczyńców w odpowiedzi na ponad 500 listów od dzieci do Mikołaja.

Natomiast realizację działań służących wdrożeniu zmian legislacyjnych Fundacja rozpoczęła od przeprowadzenia badań i pracy nad raportem „Start w dorosłość” dotyczącym sytuacji i potrzeb osób usamodzielnionych po opuszczeniu placówki opiekuńczo-wychowawczej. Na jego podstawie wraz z przedstawicielami NGOsów działających na rzecz dzieci oraz placówek przygotuje postulaty i propozycje rozwiązań systemowych, które po wdrożeniu mogą przełożyć się na trwałe polepszenie sytuacji beneficjentów. Fundacja chce zapobiegać powrotowi podopiecznych do dysfunkcyjnych środowisk, z których trafili do placówek. Dlatego krok po kroku buduje koalicję organizacji i podmiotów, które wspierają wychowanków placówek. Jednoczy środowisko w walce o uwidocznienie tych dzieci i młodych ludzi, niedostrzeganych przez system.

Fundacja Dobrych Inicjatyw pozostaje niezależna, ponieważ nie finansuje swojej działalności ze środków UE, grantów rządowych czy samorządowych. Inicjatywy na rzecz dzieci są realizowane zgodnie z wypracowanymi wysokimi standardami współpracy z biznesem, głównym fundatorem działań i celów statutowych. Rozwijany jest także fundrasing indywidualny. Starania FDI o pozyskiwanie środków nie słabną, ponieważ po drugiej stronie jest młody człowiek z potencjałem, który zasługuje na równe szanse i bezpieczny start w dorosłość.

Raport „Start w dorosłość. Sytuacja młodych dorosłych po doświadczeniu życia w instytucjonalnej pieczy zastępczej”

7 grudnia 2023 roku opublikowano raport, który jest kompleksową diagnozą sytuacji usamodzielnionej młodzieży po doświadczeniu życia w instytucjonalnej pieczy zastępczej (czyli tzw. domach dziecka). Inicjatorem badań ilościowych i jakościowych przeprowadzonych przez Ośrodek Ewaluacji jest Fundacja Dobrych Inicjatyw. Celem badania jest diagnoza potrzeb materialno-bytowych, zawodowych oraz kondycji psychiczno-społecznej młodych osób, także z perspektywy pracowników placówek opiekuńczo-wychowawczych, w których spędzają dzieciństwo.

Jaki los czeka usamodzielnionych młodych dorosłych za progiem placówki? Na jakie wsparcie mogą liczyć i czy oferowana przez państwo pomoc jest wystarczająca? Jak uchronić młodzież przed wykluczeniem społecznym i powrotem do środowisk dysfunkcyjnych? Na te pytania odpowiedzieli sami zainteresowani –wychowankowie placówek będący u progu dorosłości (od 16 r.ż.), Ci już usamodzielnieni, którzy je opuścili oraz dyrektorzy i kadra tzw. domów dziecka. Głos w sprawie zabrali także przedstawiciele organizacji pozarządowych, które od lat wspierają bezpieczny start w dorosłość tej grupy społecznej, czyli specjaliści i specjalistki o najlepszym przygotowaniu merytorycznym do analizy sytuacji instytucjonalnej pieczy zastępczej w Polsce.

Badanie obejmowało szerokie grono respondentów.

Zrealizowano:

• Wywiady z wychowawcami i dyrektorami placówek, pracownikami PCPR oraz OPS, przedstawicielami organizacji pozarządowych pracującymi z wychowankami i osobami usamodzielnionymi, a także z naukowcami podejmującymi tematykę usamodzielniania (w sumie 12 wywiadów).
• Ankiety online z osobami usamodzielnionymi i wychowankami przebywającymi w placówkach (ogółem – 424 osoby; wychowankowie – 251; usamodzielnieni – 173), z pracownikami placówek opiekuńczo-wychowawczych (ogółem – 453 osoby; dyrektorzy POW – 96; wychowawcy w POW – 276; specjaliści w POW – 81).
• Przeprowadzono też analizę dokumentów dotyczących instytucjonalnej pieczy zastępczej w Polsce i aktualnej sytuacji jej wychowanków.

W badaniu podjęto próbę dotarcia do wychowanków i osób usamodzielnionych ze wszystkich województw. Zastosowano metodę „kuli śnieżnej”. Link do ankiety dla podopiecznych POW był przekazywany przez dyrektorów placówek, organizacje pozarządowe pracujące z wychowankami i usamodzielnionymi oraz przez organizacje zrzeszające pracowników instytucjonalnej pieczy zastępczej.

Badaniem objęto pracowników placówek opiekuńczo-wychowawczych we wszystkich województwach. Do udziału w ankiecie online zostały zaproszone wszystkie publiczne placówki opiekuńczo-wychowawcze w Polsce. Zastosowano dwa kanały dystrybucji linku do ankiety dla pracowników POW: bezpośrednio do placówek opiekuńczo-wychowawczych znajdujących się w bazie www.domydziecka.pl oraz pośrednio poprzez PCPR, znajdujące się w bazie Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.

Badanie było na bieżąco konsultowane z przedstawicielami instytucjonalnej pieczy zastępczej i przedstawicielami trzeciego sektora, którzy na co dzień zajmują się wspieraniem usamodzielnienia wychowanków placówek opiekuńczo wychowawczych. Raport przeszedł także przez proces konsultacji merytorycznej z udziałem profesor dr hab. Marii Kolankiewicz z Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego.

Ośrodek Ewaluacji

Ośrodek Ewaluacji od 2004 roku zrealizował ponad 250 badań społecznych. Prowadzi badania dla instytucji publicznych, a także dla fundacji korporacyjnych i organizacji społecznych obejmujące diagnozę, ewaluację, określenie wpływu społecznego, śledzenie ścieżek rozwoju absolwentów itd.

Raport „Start w dorosłość. Sytuacja młodych dorosłych po doświadczeniu życia w instytucjonalnej pieczy zastępczej”, na zlecenie Fundacji Dobrych Inicjatyw, przygotował zespół w składzie: Agnieszka Szczurek – koordynatorka badania, Marta Jeleń, Małgorzata Leszczyńska i Magdalena Szostakowska.

Źródło informacji: Fundacja Dobrych Inicjatyw