Zbyt mało lekarzy neurologów dla tak wielu pacjentów. Konieczne są zmiany systemowe w organizacji pracy

Za nami Kongres Jubileuszowy Polskiej Neurologii, podczas którego Polskie Towarzystwo Neurologiczne świętowało 90-lecie swojej działalności na rzecz środowiska polskich lekarzy i osób z chorobami neurologicznymi. Wydarzenie to odbywało się 15-16 września w Warszawie. Licznym sesjom tematycznym, poświęconym najnowszym odkryciom w diagnostyce i leczeniu różnych chorób układu nerwowego, towarzyszyły ważne dyskusje dotyczące problemów i wyzwań systemowych, z jakimi zmaga się obecnie neurologia w Polsce.

Problem w skali europejskiej

Uczestniczący w uroczystościach związanych z jubileuszem 90-lecia PTN profesor Paul Boon, prezes Europejskiej Akademii Neurologicznej zaznaczył, że dynamicznie rosnąca liczba pacjentów z chorobami układu nerwowego dotyczy całej Europy (szacuje się, że co trzeci mieszkaniec UE doświadczy w swoim życiu zaburzeń neurologicznych), a około połowa krajów boryka się z problemem niedoboru neurologów. Konieczne jest zatem podjęcie konkretnych działań systemowych zmierzających do poprawy tej sytuacji.

W Polsce alarmujące są już obecne statystyki: 500 tys. osób choruje na chorobę Alzheimera, 90 tys. rocznie doświadcza udarów mózgu, 300 tys. - choruje na padaczkę (30 tys. nowych rozpoznań rocznie), 90 tys. - na chorobę Parkinsona (8 tys. nowych rozpoznań rocznie), a 50 tys. - na stwardnienie rozsiane (2 tys. nowych rozpoznań rocznie). Na migrenę choruje 15% naszego społeczeństwa. A liczby te będą rosły w najbliższych latach.

Zmiany w dobrym kierunku

„Zdajemy sobie sprawę ze skali obecnych problemów i wiemy, że pacjentów neurologicznych będzie przybywać. Rozumiemy rosnące obciążenie personelu medycznego i przykładamy wielką wagę do poprawy stanu polskiej neurologii. Potrzebne są stałe inwestycje w ten obszar, w szczególności w organizację opieki, nowoczesne technologie i kadry. Najważniejsze wyzwania polskiej neurologii to obecnie organizacja leczenia szpitalnego, przenoszenie części świadczeń do AOS, prewencja (w tym skuteczna prewencja udarów mózgu) oraz dostępność do nowoczesnego leczenia farmakologicznego. W tym zakresie bardzo intensywnie współpracujemy z zarządem PTN i z konsultant krajową, i ta współpraca przynosi wymierne efekty” - stwierdził wiceminister zdrowia, Maciej Miłkowski.

O owocnym dialogu z ministerstwem zdrowia mówili też prof. dr hab. med. Konrad Rejdak, prezes Polskiego Towarzystwa Neurologicznego oraz prof. dr hab. med. Agnieszka Słowik, konsultant krajowa ds. neurologii, która podkreśliła, że Polska jest krajem z dobrą dostępnością do nowoczesnych terapii chorób układu nerwowego. Wśród ostatnich sukcesów warto wymienić także powołanie Krajowej Rady ds. Neurologii, której działanie doprowadziło już do pewnych zmian w systemie rozliczania świadczeń oraz uznania neurologii za specjalizację priorytetową.

„Cieszy kierunek zmian w neurologii i podjęte już działania. Są to kroki niezbędne, aby opieka nad chorymi była bardziej efektywna. Musimy jednak dążyć do wdrażania kolejnych zmian, m.in. urealnienia wycen procedur neurologicznych oraz poprawy organizacji opieki i przeniesienia części świadczeń do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, tak aby odciążyć oddziały szpitalne” - przekonywała prof. dr hab. med. Halina Sienkiewicz-Jarosz, przewodnicząca Krajowej Rady ds. Neurologii.

„Obecnie możemy pomóc naszym pacjentom w tak doskonały sposób jak nigdy dotąd. Mamy nowoczesne metody leczenia i diagnostyki i chcielibyśmy te możliwości jak najlepiej wykorzystać. Ale do tego potrzebne są zmiany systemowe, które to umożliwią. Nie możemy czekać, już teraz apelujemy o decyzje” - podkreślała prof. Alina Kułakowska, prezes-elekt Polskiego Towarzystwa Neurologicznego.

Urealnić wyceny, zmniejszyć biurokrację

Jedną z koniecznych zmian jest retaryfikacja procedur neurologicznych.

„Neurologia jest jedną z najszerszych specjalności lekarskich, a obecnie na oddziałach neurologicznych mamy coraz więcej starszych pacjentów, obciążonych wielochorobowością. Są to chorzy m.in. z nadciśnieniem, cukrzycą czy migotaniem przedsionków. Aby oddziały neurologiczne nie przynosiły strat, niezbędne jest urealnienie kosztów prowadzenia oddziału neurologicznego, a także wprowadzenie możliwości sumowania procedur, którym podlega chory leżący w oddziale. Obecnie mamy wrażenie, że im więcej pracujemy i mocniej próbujemy pomóc naszym pacjentom, tym większe straty przynosimy szpitalom” - apelował prof. dr hab. med. Konrad Rejdak.

Podniesienie wycen procedur neurologicznych będzie nie tylko z korzyścią dla szpitali, ale także pozwoli zatrudnić lekarzy w szpitalach na lepszych warunkach. Bo ci aktualnie rezygnują z zatrudnienia w szpitalach i przechodzą do systemu prywatnego lub AOS, gdzie praca jest nie tylko lepiej płatna, ale też mniej wymagająca - bez dyżurów, dodatkowych obciążeń biurokratycznych, związanych m.in. z obsługą programów lekowych, czy stresów wynikających z tego, że obecnie wiele procedur na oddziale neurologicznym wymaga natychmiastowego działania, pod presją czasu, co coraz częściej przypomina pracę na oddziale zabiegowym.

„Naszą zmorą - lekarzy, ale też pielęgniarek i pracowników administracyjnych - jest konieczność raportowania tych samych danych w kilku różnych systemach. Dlatego czekamy na wszelkie rozwiązania, które przyczynią się do zmniejszenia naszego obciążenia biurokratycznego” - mówiła prof. Alina Kułakowska.

Pełni zwątpienia wobec wartości swojej pracy

Obciążenie nadmiarem obowiązków, tempo pracy, stres to czynniki sprzyjające wypaleniu zawodowemu. Dlatego nie dziwią wyniki badania ankietowego dotyczącego tego zagadnienia, przeprowadzonego w czerwcu i lipcu 2023 w grupie 342 neurologów. Średnia wieku uczestników badania wyniosła 46 lat, czyli mniej niż średnia wieku polskich neurologów, która wynosi 55 lat. Większość, bo 69%, stanowiły kobiety. Średni staż pracy w zawodzie respondentów to 20 lat. Co ważne, uczestnicy badania deklarowali, że aktualnie pracują w 2, 3, 4 a nawet 5 miejscach pracy!

„Na zespół wypalenia zawodowego składają się objawy psychiczne (jak poczucie porażki, zwątpienia, bezradności, frustracji, zniechęcenia, utrata motywacji czy lęk przed pójściem do pracy), behawioralne (gorszy nastrój, izolowanie się od innych) oraz fizyczne (niemal ciągłe uczucie zmęczenia, obniżona odporność, bóle głowy, pleców i mięśni, problemy ze snem). Aż 87% ankietowanych odczuwa wyczerpanie emocjonalne, definiowane jako stan, kiedy jednostka przybiera zdystansowaną postawę wobec wartości własnej pracy. Być może jest to pokłosie pandemii oraz bardzo intensywnych zmian, jakie zachodzą w neurologii. Wskazuje jednak na potrzebę podjęcia pilnych działań dla poprawy sytuacji neurologów, którzy nadal są gotowi pracować w publicznym systemie ochrony zdrowia. Po uznaniu specjalizacji z neurologii za priorytetową ważne jest uznanie strategicznej roli neurologii i neurologów w systemie ochrony zdrowia oraz odciążenie ich od wykonywania zadań niezwiązanych z opieką nad chorymi” - mówiła, prezentująca wyniki badania, prof. Halina Sienkiewicz-Jarosz.

Sieć referencyjna ośrodków neurologicznych

Na inną istotną potrzebę polskiej neurologii zwrócił uwagę prof. dr hab. med. Jarosław Sławek, prezes poprzedniej kadencji Polskiego Towarzystwa Neurologicznego.

„Niezbędne jest zbudowanie systemu opieki skoordynowanej i kompleksowej, bo wiele chorób neurologicznych, jak np. choroba Parkinsona, wymaga leczenia multidyscyplinarnego. Ośrodki neurologiczne należy uszeregować według poziomów referencyjności, wtedy ścieżka pacjenta do uzyskania diagnozy i leczenia będzie i bardziej przejrzysta i znacznie krótsza. Przyniesie to także racjonalizację kosztów opieki neurologicznej, które dziś są bardzo wysokie. Bez optymalizacji pracy ośrodków neurologicznych i ułożenia ich w sieć referencyjną trudno będzie zabezpieczyć wszystkich chorych, zapewniając im właściwą opiekę i leczenie. Z okazji jubileuszu naszego Towarzystwa mam też życzenie - chciałbym, aby neurologia została uznana za dziedzinę strategiczną w polskim systemie ochrony zdrowia” - podkreślał prof. Jarosław Sławek.

O historii neurologii w Polsce i współpracy z dziennikarzami

Podczas Kongresu Jubileuszowego Polskiej Neurologii rozmawiano nie tylko o przyszłości. W ramach uroczystości jubileuszowych z okazji 90-lecia istnienia PTN odbyła się ciekawa i inspirująca sesja historyczna, podczas której wykład o rozwoju neurologii i historii Towarzystwa Neurologicznego w Polsce wygłosił honorowy prezes PTN, prof. dr hab. med. Teofan Domżał. Wystąpienie to spotkało się z bardzo entuzjastycznym przyjęciem uczestników Kongresu zgromadzonych na Zamku Królewskim w Warszawie.

Ważną częścią uroczystości było ogłoszenie wyników konkursu dla dziennikarzy SUPERneuron. Do konkursu wpłynęło 27 zgłoszeń (kilka z nich było cyklami kilku prac). Nagrody główne zdobyły red. Iwona Schymalla (Fundacja Chorób Mózgu) i red. Katarzyna Matusewicz (Puls Medycyny). Wyróżnienia otrzymały red. Katarzyna Pinkosz (Wprost24.pl), red. Urszula Wróbel (Nasz Dziennik), red. Katarzyna Grzęda-Łozicka (abcZdrowie.pl) i red. Jolanta Gromadzka-Anzelewicz (PolskaPress Sp. z o.o. Oddział Gdańsk), która dodatkowo została nagrodzona nagrodą specjalną przyznaną przez Zarząd Główny PTN. Kolejna edycja konkursu SUPERneuron odbędzie się już za rok, a laureatów poznamy podczas XXV Zjazdu Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, zaplanowanego na 11-14 września 2024 r. w Białymstoku.

Źródło informacji: Polskie Towarzystwo Neurologiczne