Polska łamie prawo dostępu do informacji o środowisku

Podpisana przez Polskę międzynarodowa Konwencja z Aarhus gwarantuje każdemu obywatelowi łatwy dostęp do wszelkich informacji dotyczących środowiska, którymi dysponują organy administracji publicznej, a także udział w decyzjach dotyczących środowiska. Obywatele mają prawo wypowiadać się na temat zasadności czy warunków realizacji nowych przedsięwzięć, mogących oddziaływać na środowisko, takich jak nowa droga, chlewnia na tysiąc tuczników, farma wiatrowa, ferma norek czy stacja paliw. Ponadto, przepisy krajowego prawa [1] zapewniają organizacjom społecznym możliwość udziału na prawach strony w postępowaniach administracyjnych prowadzących do wydania decyzji o warunkach realizacji takich przedsięwzięć, tzw. decyzji środowiskowych.

Fundacja Greenmind [2] sprawdziła jak w praktyce wygląda udostępnianie informacji o środowisku w urzędach gmin i w Regionalnych Dyrekcjach Ochrony Środowiska (RDOŚ). Fundacja skierowała do 320 gmin i 16 RDOŚ prośbę o udostępnienie raportu oddziaływania na środowisko dla wybranej inwestycji [3]. Przepisy [1] przewidują, że tego typu dokument powinien zostać udostępniony obywatelowi w dniu złożenia wniosku.

W 6% przypadków gminy odmawiały - z naruszeniem prawa - udostępnienia raportu, a w kolejnych 8% nie były w stanie dostarczyć wnioskodawcy żadnej odpowiedzi. Oznacza to, że co siódmy urząd gminy nie udostępnił żądanych informacji. RDOŚ nie udostępniły wnioskowanej informacji w 11% analizowanych przypadków. Ponadto, jedynie co piąty urząd zdołał udostępnić raport w ciągu trzech dni od daty wpłynięcia wniosku. Pozostałe potrzebowały na to nawet kilkunastu dni, a rekordziści udostępnili dokument po trzech miesiącach.

"Nieuzasadnione odmowy i zwłoka w udostępnianiu informacji o środowisku w wielu wypadkach uniemożliwiają obywatelom współdecydowanie o stanie środowiska, w którym żyją" - mówi dr Marta Wiśniewska z Fundacji Greenmind.

"Terminowe udostępnianie dokumentów, takich jak raport oddziaływania na środowisko, ma kluczowe znaczenie dla możliwości udziału społeczeństwa w decyzjach dotyczących środowiska. Dysponując raportem, obywatele mogą oceniać prawidłowość zawartych w nim ocen i prognoz oddziaływania inwestycji na otoczenie. W oparciu o te informacje mogą składać uwagi w postępowaniach administracyjnych prowadzących do wydania decyzji środowiskowych legalizujących realizację tych inwestycji" - wyjaśnia Wiśniewska.

Prawo przewiduje, że przedstawiciele społeczeństwa mają 21 dni na składanie uwag i wniosków w postępowaniu administracyjnym, zanim zostanie wydana zgoda lub odmowa realizacji danego przedsięwzięcia. Fundacja Greenmind wskazuje, że powszechna praktyka udostępniana raportu po kilkunastu dniach sprawia, że czas, w którym możliwe jest składanie uwag i wniosków, jest ograniczony do zaledwie kilku dni. To zbyt mało na analizę dokumentacji, która często liczy setki stron i wymaga konsultacji ze specjalistami.

Innym problemem było powszechne ignorowanie istnienia Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego, uruchomionego przez Ministerstwo Sprawiedliwości systemu on-line. Pozwala on każdemu, także organom administracji publicznej, na bieżąco zweryfikować istnienie, cele statutowe czy sposób reprezentacji krajowych stowarzyszeń i fundacji. Pomimo tego, RDOŚ i gminy w 29% przypadków żądały przesłania dokumentów zawierających tego rodzaju informacje od organizacji zgłaszających chęć udziału w postępowaniach dotyczących wydania decyzji środowiskowych. Znacząco ogranicza to, a czasami wręcz uniemożliwia uczestniczenie społeczeństwa w decyzjach dotyczących środowiska.

Uwagi:

[1] Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko

[2] www.greenmind.pl

[3] Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach Szwajcarskiego Programu Współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej

KONTAKT:

Marta Wiśniewska

tel. kom. +48 602 888 143

e-mail: marta.wisniewska@greenmind.pl