Powstaje "Brain Plan dla Polski"

Zainaugurowano je 25 lutego 2015. r. podczas konferencji w biurze Rzecznika Praw Obywatelskich z udziałem m.in. konsultantów krajowych różnych specjalności, farmakoekonomistów, przedstawicieli środowiska naukowego, biura WHO w Polsce i wielu organizacji zajmujących się problematyką zdrowia oraz gości zagranicznych. Inicjatorem projektu jest Fundacja NeuroPozytywni, która w 2013 r. powołała Polską Radę Mózgu.

Patronat honorowy nad Konferencją objęła małżonka prezydenta RP Anna Komorowska.

Obecna na spotkaniu dr Mary Baker, była przewodnicząca Europejskiej Rady Mózgu, oceniła, że profilaktyka i walka z chorobami mózgu powinny być w krajach Unii Europejskiej traktowane priorytetowo. Schorzenia te generują bowiem największe koszty ekonomiczne i społeczne. Są one nawet wyższe niż koszty chorób układu sercowo-naczyniowego, nowotworów złośliwych i cukrzycy łącznie. Co więcej, rosną w zastraszającym tempie w związku z wydłużaniem się średniej oczekiwanej długości życia ludzi i starzeniem się społeczeństw. "Świat stoi wobec społecznej transformacji, wręcz rewolucji. Aż dwie trzecie wszystkich ludzi, którzy kiedykolwiek dożyli 65 roku życia, żyje obecnie" - przypomniała brytyjska specjalistka.

Z ostatniego raportu nt. kosztów chorób mózgu w Europie wynika, że w 2010 r. w 29 krajach Europy na schorzenia te (uwzględniono 19 grup diagnostycznych) cierpiało 380 mln osób, a koszty z nimi związane wynosiły 798 mld EUR, natomiast koszty chorób serca, nowotworów i cukrzycy oceniono na 519 mld EUR. W analizie uwzględnione zostały: bezpośrednie koszty medyczne, w tym leki i usługi medyczne, bezpośrednie koszty niemedyczne, związane m.in. z nieformalną opieką nad pacjentami oraz koszty pośrednie, związane np. z nieobecnościami w pracy i przedwczesnym wypadnięciem z rynku pracy.

Tadeusz Hawrot z Europejskiej Rady Mózgu podkreślił, że Polska w 2010 r. zajęła siódme miejsce pod względem kosztów chorób mózgu. Wynoszą one w naszym kraju ok. 30 mld rocznie. Na pierwszym miejscu znalazły się Niemcy z wydatkami rzędu ponad 150 mln. Niestety, pod względem wydatków ponoszonych na jednego pacjenta zajęliśmy również siódme miejsce, ale od końca.

Hawrot zwrócił też uwagę, że w Polsce koszty pośrednie chorób mózgu stanowią 42% ogólnych kosztów tych schorzeń. "Decydenci powinni być szczególnie świadomi tych ukrytych kosztów, związanych m.in. z nieobecnością w pracy i szukać możliwości poprawy sytuacji pacjentów oraz wsparcia ich i ich rodzin" - powiedział ekspert.

Prof. Grzegorz Opala, przewodniczący Polskiej Rady Mózgu ocenił, że państwo zazwyczaj przerzuca koszty pośrednie na rodzinę chorego i na obywateli. „To powoduje skrócenie życia i przyspieszenie postępu niepełnosprawności” - zaznaczył.

Przypomniał, że w latach 2005 - 2010 w Europie podwoiła się liczba osób z chorobami mózgu - a ich koszty również wzrosły dwukrotnie - z niespełna 400 mld do ok. 800 mld. "Jeżeli przyjmujemy, że będziemy mieli do czynienia z narastająca liczbą osób starszych, to będziemy też mieli do czynienia z narastająca liczbą osób z chorobami neurologicznymi i z narastającymi kosztami. I przed tym państwo nie może uciec" - powiedział neurolog.

Zaznaczył zarazem, że nie da się rozwiązać problemu chorób mózgu bez przeznaczenie na ten cel pieniędzy. "Potrzebne jest opracowanie i przyjęcie narodowego programu leczenia chorób mózgu, ale to generuje konieczność rozwiązań organizacyjnych i finansowych. My mówimy od tym od wielu lat. Był to jeden z priorytetów zdrowotnych podczas polskiej prezydencji w Radzie UE" - przypomniał prof. Opala.

Zgodził się z nim dr Maciej Piróg, doradca prezydenta RP ds. zdrowia. "Obecnie, brak finansowania sprawia, że wiele dobrych programów zdrowotnych jest martwych" - powiedział. Za przykład dał program ochrony zdrowia psychicznego, który jest dobrze oceniany, ale ze względu na brak finansowania jest praktycznie "martwy".

Wśród najpilniejszych potrzeb w zakresie diagnostyki i leczenia neurologicznych schorzeń mózgu w Polsce prof. Danuta Ryglewicz, krajowy konsultant w dziedzinie neurologii, wymieniła: konieczność stworzenia oddziałów interwencyjnego leczenia udaru mózgu w ramach istniejących oddziałów udarowych, stworzenie sieci przychodni, w których możliwa byłaby jednodniowa diagnostyka chorób neurozwyrodnieniowych, w tym np. choroby Alzheimera, dostęp do diagnostyki przedoperacyjnej padaczki oraz kompleksowe leczenie chorych na stwardnienie rozsiane (SM) i poprawa ich dostępu do rehabilitacji.

Dr Małgorzata Gałązka-Sobotka z Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia na Uczelni Łazarskiego oceniła, że jeżeli na choroby mózgu będziemy patrzeć kompleksowo to jesteśmy w stanie osiągnąć zdecydowanie większą efektywność w zapobieganiu im, diagnozowaniu i leczeniu, wydatkując nawet te małe środki, które mamy do dyspozycji dzisiaj.

Podczas oddzielnego panelu dyskusyjnego, w którym uczestniczył wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego profesor Włodzisław Duch, eksperci podkreślali konieczność zwiększenia nakładów i wprowadzenia zmian organizacyjnych zwłaszcza większej współpracy między ośrodkami naukowymi w zakresie badań nad mózgiem, jego schorzeniami oraz nowymi metodami diagnostyki i leczenia chorób mózgu.

Wspierający Fundację NeuroPozytywni Grzegorz Ziemniak z Instytutu Zdrowia i Demokracji zapowiedział, że w najbliższym czasie - w ramach prac na Brain Planem dla Polski - powstanie około 10 grup eksperckich. Będą one pracowały nad dokładnym zmapowaniem problemów dotyczących wszystkich chorób mózgu, w tym m.in. nad epidemiologią, kwestią zmniejszania wykluczeń społecznych, przywracaniem ludzi na rynek pracy i do funkcji społecznych, stygmatyzacją osób z chorobami mózgu i edukacją społeczeństwa, rozwojem badań naukowych, niwelacją kosztów tych schorzeń poprzez działania rehabilitacyjne. "Chcemy potraktować temat bardzo holistycznie. Liczymy, że uda się w ten projekt zaangażować nie tylko resorty zdrowia i nauki, ale też ministerstwo finansów, pracy i polityki społecznej, gospodarki" - powiedział Ziemniak.

Podkreślił, że w ciągu roku mają zostać wypracowane gotowe rozwiązania i rekomendacje dla rządu, wskazujące, jakie zmiany są konieczne, by Brain Plan dla Polski wdrożyć w życie.