Dzień Księgowego, czyli pochwała wiedzy, umiejętności i etyki zawodowej

Tradycja Dnia Księgowego zrodziła się w okresie międzywojennym. Wówczas Związek Księgowych w Polsce organizował w latach 30. doroczne obchody Dnia Księgowego i wydawał tzw. jednodniówki, czyli okolicznościowe gazety.

"W ten sposób chciano podkreślić rangę tej profesji i dać wyraz jedności zawodowej społeczności księgowych" - stwierdził prezes Zarządu Głównego SKwP Franciszek Wala.

Przez wiele lat powojennych zwyczaj ten nie był wznawiany. Franciszek Wala przypomniał, że w latach 1949-1957 Stowarzyszenie Księgowych w ogóle nie funkcjonowało, a mogło się reaktywować dopiero w okresie odwilży październikowej (in. odwilż gomułkowska, polski Październik, Październik '56 - zmiana polityki wewnętrznej PRL w drugiej połowie 1956 roku, połączona ze zmianą na czele władzy i liberalizacją systemu politycznego - przyp. PAP).

Stowarzyszenie księgowych bez własnego święta

Nie od razu działacze reaktywowanego Stowarzyszenia zdecydowali się na obchodzenie Dnia Księgowego. "Widocznie przez wiele lat było bardzo dużo innych zajęć, a także być może nie było dobrego klimatu do świętowania dnia księgowego" - powiedział prezes SKwP.

Franciszek Wala zwrócił uwagę, że w tamtych czasach było wiele świąt branżowych, takich jak Dni Hutnika, Budowlańca czy Kolejarza, natomiast dnia księgowego nie było, gdyż - według niego - był to zawód rozproszony w różnych branżach. Tak też władze PRL uzasadniły odrzucenie inicjatywy Zarządu Głównego SKwP, który proponował wprowadzenie Dnia Księgowego do kalendarza ważnych, dorocznych uroczystości. Władze państwa uznały, że księgowi mogą świętować w przedsiębiorstwach, w których są zatrudnieni, czyli razem z branżami, dla których pracują.

Zmiana na stulecie polskich księgowych

Prezes Franciszek Wala wspominał w rozmowie z PAP, że dobre przedwojenne tradycje zostały docenione po przeprowadzeniu kwerendy, gdy przestudiowano historyczne materiały i na ich podstawie przygotowano wiele opracowań o polskich księgowych.

W 2007 roku Zarząd Główny SKwP przyjął uchwałę o wprowadzeniu Dnia Księgowego 9 czerwca, gdyż tego dnia w 1907 roku został zarejestrowany na ziemiach polskich Związek Buchalterów w Warszawie. Ten związek "nie mógł nazywać się inaczej, gdyż Polski nie było wtedy na mapie" - przypomniał Franciszek Wala.

Współczesna wymowa obchodów Dnia Księgowego

9 czerwca jest świętowany nie tylko ze względu na pamiątkę powstania ruchu zawodowego księgowych na ziemiach polskich. Obok wspominania swoich poprzedników współcześni księgowi prezentują tego dnia zadania i kierunki działalności Stowarzyszenia, a przede wszystkim znaczenie edukacji i wspierania całego środowiska, nie tylko członków SKwP. Stowarzyszenie stawia sobie za cel przedstawianie współczesnego księgowego w nowych warunkach jako nowoczesnego, kompetentnego profesjonalistę. Wymagania przed księgowymi są bardzo wysokie, więc nie ma w tym przesady. Potwierdza to zresztą rynek, który nie przeżył turbulencji po 2014 roku, gdy ułatwiono dostęp do wykonywania niektórych zawodów regulowanych. Ustawa „deregulacyjna” zniosła wtedy obowiązek posiadania certyfikatu księgowego, który resort finansów przyznawał po spełnieniu wielu wymogów formalnych i merytorycznych.

Badania wykazały, że po dwóch latach na rynku usług rachunkowych zmieniło się niewiele, że księgowi z certyfikatami są poszukiwanymi, godnymi zaufania partnerami przedsiębiorców. Sami księgowi jeszcze mocniej postawili na ciągłe doskonalenie, a Stowarzyszenie im to ułatwia.

"Nie wystarczy raz nauczyć się księgowości" - zaznaczył Jerzy Koniecki, wiceprezes Zarządu Głównego SKwP i prezes warszawskiego Oddziału Okręgowego Stowarzyszenia.

SKwP wydaje teraz trzy certyfikaty zawodowe: Dyplomowanego Księgowego, Certyfikowanego eksperta usług księgowych oraz Certyfikowanego specjalistę usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych i podatkowych. Realizuje również wprowadzoną w 2009 r. ścieżkę certyfikacji zawodu księgowego. Szczegółowe informacje o certyfikatach, kursach, szkoleniach (niektóre trwają 600 godzin) oraz o egzaminach są publikowane m.in. na stronach www.skwp.pl.

Prezes Jerzy Koniecki uważa, że ustawiczne doskonalenie zawodowe jest koniecznością i coraz bardziej zdają sobie z tego sprawę także przedsiębiorcy, szukając ekspertów z zakresu nie tylko rachunkowości oraz sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z polskimi i międzynarodowymi standardami, prowadzenia gospodarki finansowej, a także takich zagadnień jak ubezpieczenia, ochrona danych osobowych, odpowiedzialność karno-skarbowa czy ewidencji, sprawozdawczości finansowej i statystycznej.

Etyka zawodowa niczym gwarancja bezpieczeństwa

Prezes Franciszek Wala podkreślił, że do wiedzy i umiejętności, czyli dwóch tradycyjnych cech charakteryzujących dobrego księgowego, dodano trzecią cechę, a mianowicie etykę zawodową.

"W tym zakresie mamy takie osiągnięcia, jak przyjęcie przez Krajowy Zjazd SKwP Kodeksu Zawodowej Etyki w Rachunkowości" - podkreślił Franciszek Wala.

Dokument kładzie szczególny nacisk na odpowiednie przygotowanie do wykonywania zadań i zachowanie tajemnicy. "W prostym przekładzie mówi się, że jeśli nie masz takiej wiedzy, takich umiejętności, aby wykonać dane zadanie, to się nie podejmuj wykonania tego zadania. Najpierw trzeba się do niego przygotować, a wtedy zostanie ono wykonane solidnie i rzetelnie" - wyjaśnił prezes SKwP.

Każdego członka SKwP obowiązuje zawodowy kodeks etyczny, więc ktoś, kto nie wykonuje swoich zadań rzetelnie stawia się poza Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce. "Jego sprawa trafia przed Koleżeński Sąd Dyscyplinarny, a ten może podjąć decyzję o karze porządkowej, a nawet o wydaleniu ze Stowarzyszenia" - powiedział prezes SKwP.

Z przedstawionych przez niego informacji, wynika, że są to zdarzenia bardzo sporadyczne, a zgłaszane zastrzeżenia i wątpliwości często są rozwiewane jeszcze na etapie postępowania wyjaśniającego. Franciszek Wala przyznał, że do SKWP trafiają różne, często anonimowe donosy i sygnały. Wszystkie są dokładnie sprawdzane, a gdy komuś grozi postępowanie dyscyplinarne, to powoływany jest rzecznik dyscyplinarny. Zostaje nim jeden z członków SKwP, koniecznie z wykształceniem prawniczym. Przygotowuje on tzw. akt obwinienia, w którym zawarte są informacje o postępowaniu wyjaśniającym i wypływające z niego wnioski.

Kodeks etyczny księgowych bezcenny w świecie finansów

Kodeks Zawodowej Etyki w Rachunkowości jest dość powszechnie, ale już dobrowolnie przyjmowany przez osoby nie będące członkami SKwP, a pracujące w tym zawodzie. Coraz częściej jego sygnatariuszami chcą być przedsiębiorstwa. "Mamy już ponad 2 tysiące przedsiębiorstw, które zadeklarowały, że w ich firmach będą stosowane wszystkie zasady kodeksu etycznego księgowych" - poinformował Franciszek Wala.

W razie złamania zasad kodeksu przez dobrowolnych sygnatariuszy, sprawy są rozpatrywane przez Komisję Etyki działającej przy Zarządzie Głównym SKwP. Ta wydaje stanowisko o wykreśleniu danej jednostki lub firmy z listy sygnatariuszy kodeksu etyki zawodowej, przedstawiając swoje uzasadnienie.

Polski kodeks etyczny promieniuje na cały świat

"Kodeks Zawodowej Etyki w Rachunkowości jest wydawany w siedmiu językach i cieszy się dużym uznaniem za granicą" - powiedział prezes Jerzy Koniecki.

Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jako pierwsza organizacja z byłego bloku krajów tzw. demokracji ludowej została przyjęta do Międzynarodowej Federacji Księgowych (IFAC) z siedzibą w Nowym Jorku.

SKwP prowadził wtedy stałą współpracę z kilkoma swoimi odpowiednikami w Anglii, Niemczech i we Francji oraz w krajach ówczesnej Jugosławii. Po dwóch latach od formalnego złożenia wniosku i przy poparciu ze strony Wielkiej Brytanii, Niemiec i Słowenii, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce zostało członkiem IFAC. Oficjalnie stało się to 12 maja 1989 r. IFAC zrzesza teraz ponad 150 organizacji z całego świata.

"Polski" kodeks etyki księgowego był przedmiotem wymiany poglądów także w ramach współpracy dwustronnej, a kilka lat temu był omawiany podczas Światowego Kongresu Księgowych przez przewodniczącą Komisji Etyki przy SKwP prof. dr hab. Annę Karmańską, która była inicjatorką

dokumentu. Jej prezentacja wzbudziła ogromne zainteresowanie.

"Okazało się, że nasz kodeks w skali światowej jest najbardziej kompleksowy wśród innych kodeksów podobnych organizacji, za wyjątkiem organizacji biegłych rewidentów. Biegli rewidenci mają jeden kodeks na całym świecie" - wspominał Franciszek Wala.

Polski kodeks etyki w rachunkowości jest tłumaczony na życzenie poszczególnych organizacji, za co SKwP otrzymuje podziękowania i wyrazy uznania.

Rada Naukowa i Rada Pracodawców przy SKwP

Od ponad 40 lat przy SKwP działa Rada Naukowa. "Ponieważ księgowość, czy raczej rachunkowość jak się dzisiaj mówi, jest nauką stosowaną, to więź praktyków z pracownikami nauki jest dość bliska" - ocenił Franciszek Wala.

Zalążek Rady Naukowej powstał jeszcze za czasów prof. Stanisława Skrzywana (1902-1971), który był kierownikiem Katedry Rachunkowości w Szkole Głównej Planowania i Statystyki (obecnie Szkoła Główna Handlowa) i pierwszym prezesem Zarządu Głównego po reaktywacji Stowarzyszenia w 1957 roku.

Rada Naukowa obecnej kadencji (2015-2018) zrzesza 20 osób reprezentujących różne ośrodki naukowe, stanowiąc wsparcie Stowarzyszenia od strony naukowej.

"Jest to korzystne dla praktyki i nauki, a gdy wprowadzono system certyfikacji kompetencji księgowych, padła propozycja, aby Zarząd Główny powołał Radę Pracodawców" - wspominał Franciszek Wala. Gdy ustanowiono czterostopniowy system kwalifikacji (księgowy, specjalista z zakresu rachunkowości, główny księgowy i biegły księgowy), uznano, że doradcą w tym zakresie powinni być pracodawcy. Rada jest powoływana co cztery lata, pełniąc funkcję opiniodawczą i doradczą dla Zarządu Głównego.

W 2016 roku Rada Pracodawców dokonała przeglądu i analizy programów nauczania na poszczególnych szczeblach szkolenia kwalifikacyjnego, a także sposobu egzaminowania i przedstawiła swoje wnioski.

Cyfryzacja w rachunkowości

"Tak jak w każdym rozwiązaniu praktycznym, jeżeli coś jest dobrze wykorzystywane, to jest dobrodziejstwem, a jeżeli w niegodziwych celach jak np. dynamit, to przekleństwem" - zauważył prezes SKwP.

Jego zdaniem tak samo jest z systemami informatycznymi. "Są wspaniałe także w zawodzie księgowego, gdyż przynoszą takie dobrodziejstwa jak oszczędność czasu pracy, olbrzymie możliwości przetwarzania danych czy wykonywania analiz, ale jednocześnie jest narażone na ataki hakerów i innych niegodziwców, którzy po włamaniu się do systemu mogą fałszować i przeinaczać dane" - podkreślił prezes Franciszek Wala.

W związku z tym przyszłość cyfryzacji w księgowości jest tematem trudnym. Zarząd Główny SKwP planuje zorganizowanie kilku konferencji poświęconych bezpieczeństwu danych informatycznych. Jak poinformował prezes SKwP, we wrześniu lub na początku października br. odbędzie się ogólnokrajowa, a być może międzynarodowa konferencja o cyberbezpieczeństwie, z ukierunkowaniem na potrzeby bezpieczeństwa szczególnego danych finansowo-księgowych.

Franciszek Wala zaznaczył, że cyfryzacja jest przedmiotem zainteresowania i troski Zarządu Głównego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, "aby w tym zakresie nieść pomoc dla pracowników księgowych". Władze Stowarzyszenia chciałyby, by tą problematyką zajęła się także Rada Naukowa przy SKwP, a konferencje na ten temat przygotowuje jedna z Komisji Rady Naukowej.

Z okazji Dnia Księgowego Prezes Franciszek Wala złożył za pośrednictwem PAP najlepsze życzenia dla wszystkich zajmujących się księgowością.

Księgowi będą mili okazję osobiście złożyć sobie życzenia już 9 czerwca, podczas obchodów swojego święta i finału ogólnopolskiego, drużynowego konkursu Księgowi Przyszłości. Galę Finałową w dawnym Pałacu Zamoyskich organizuje firma Soneta sp. z o.o. oraz Stowarzyszenie Księgowych w Polsce. Ma to być najważniejsze wydarzenie roku w branży księgowej.