Prezydent Kassym-Żomart Tokajew: w ciągu jednego roku od słów do działań. Kazachstan podąża drogą reform progresywnych

Pod koniec maja bieżącego roku prezydent Kazachstanu Kassym-Żomart Tokajew podpisał szereg ustaw ważnych dla dalszego rozwoju społeczno-politycznego kraju. Między innymi: „O trybie organizacji i przeprowadzenia pokojowych zgromadzeń w Kazachstanie”, „W sprawie wprowadzania zmian w Ustawie Konstytucyjnej Republiki Kazachstanu”, „W sprawie wyborów w Republice Kazachstanu” oraz „W sprawie wprowadzania zmian i uzupełnień do Ustawy Republiki Kazachstanu +O partiach politycznych+”.

Te ustawy i przewidywane przez nie udoskonalenia są częścią reform politycznych zaproponowanych przez prezydenta w ramach Krajowej Rady Zaufania Publicznego. Ich przyjęcie jest ważnym krokiem w kierunku realizacji koncepcji „państwa słuchającego” i rosnącej roli społeczeństwa obywatelskiego. Nowe normy prawne w Kazachstanie dodatkowo wzmacniają takie wartości, jak pluralizm opinii, alternatywne poglądy, konstruktywne stanowisko i odpowiedzialność.

Tak więc nowa ustawa o zgromadzeniach znacznie upraszcza regulacje prawne dotyczące pokojowych spotkań. Niezależni eksperci, działacze społeczni, obrońcy praw człowieka, organizacje pozarządowe wzięli udział w procesie tworzenia projektu ustawy. Rezultatem wielopoziomowej publicznej dyskusji było rozszerzenie przepisów pierwotnie ustanowionych przez rząd na dalszą liberalizację.

Ustawa jest w pełni zgodna z 21 artykułem Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, Europejską Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Dokument określa podstawowe zasady pokojowych zgromadzeń: muszą być legalne, dobrowolne, nie mogą być gwałtowne i nie mogą stanowić zagrożenia ani dla państwa, ani dla obywateli. Wykluczone są również zakazy i zobowiązania ograniczające działalność dziennikarzy.

W miastach Kazachstanu zostaną zorganizowane miejsca publiczne, w których obywatele będą mogli organizować pokojowe zgromadzenia, a okres powiadamiania o pokojowych zgromadzeniach zostanie skrócony z 15 do 5 dni.

„Tworzymy nową kulturę polityczną. Na pierwszy plan wysuwa się pluralizm opinii, alternatywne poglądy. Władza nie uważa, że brak jednomyślności jest destrukcyjny ”- podkreślił prezydent K. Tokajew. Według prezydenta Kazachstanu potrzebny jest czas, aby społeczeństwo i państwo odpowiednio odniosły się do publicznego wyrażania stanowisk. „I lepiej do tego dojść niezależnie, świadomie, a nie na siłę” - zauważa głowa państwa.

Poprzednia ustawa została przyjęta 25 lat temu i według kazachstańskich ekspertów i międzynarodowych obserwatorów od dawna wymagała koncepcyjnej rewizji. Nowa ustawa z 2020 roku jest w pełni zgodna ze standardami międzynarodowymi - zasadami Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz artykułem 21 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Ustawa przewiduje najważniejszą rzecz - prawo do wyrażania woli.

Nowy dokument wyraźnie określa podstawowe zasady pokojowych zgromadzeń: muszą one być legalne, dobrowolne, nie mogą zawierać przemocy i nie mogą stanowić zagrożenia ani dla państwa, ani dla obywateli. Oznacza to, że przestrzegane są zasady praw człowieka - „wszystko, co nie jest zabronione, jest dozwolone” i „twoje prawa kończą się tam, gdzie zaczynają się prawa innych”.

Tak więc Ustawa „O pokojowych zgromadzeniach” jest potwierdzeniem udanej realizacji koncepcji „państwa słuchającego”, ogłoszonej przez prezydenta K. Tokajewa.

Prawo wyborcze jest ulepszane. Nowe przepisy jeszcze bardziej wzmocnią prawa kobiet i młodzieży do uczestniczenia w życiu politycznym kraju. Przewidują one wprowadzenie obowiązkowego udziału 30% dla kobiet i młodzieży poniżej 29 roku życia na listach partii.

Obecnie parlament Kazachstanu reprezentowany jest przez kobiety w 22% (średnia reprezentacja kobiet w organach legislacyjnych OECD wynosi 30%). W Mażylisie (Izbie Niższej) Parlamentu liczba kobiet wynosi 29 osób, w Senacie – 6 osób, a młodzi ludzie poniżej 29 roku życia nie są jeszcze reprezentowani w Parlamencie.

W lokalnych organach samorządowych maslichatach reprezentacja kobiet wynosi około 22% lub 740 osób, a młodzież - to tylko 53 radnych w wieku poniżej 29 lat. W całym Kazachstanie łączna liczba radnych w maslichatach wynosi 3335 osób.

Według statystyk obecnie w Kazachstanie mieszka ponad 4,5 miliona aktywnych zawodowo kobiet i 2,8 miliona młodych ludzi w wieku od 20 do 29 lat. Po przyjęciu Ustawy wskazana kategoria obywateli będzie częściej uczestniczyć w wyborach do lokalnego organu przedstawicielskiego samorządowego i Izby Niższej Parlamentu.

Ogólnie rzecz biorąc, polityka kwot jest dość rozpowszechnioną praktyką międzynarodową. Specjalne kwoty dla partii są stosowane w Europie i są najbardziej rozpowszechnione w Niemczech, Norwegii, Francji i Belgii, gdzie normy te są zapisane w prawie.

Wprowadzenie specjalnych kwot w Kazachstanie dzięki nowemu ustawodawstwu stanie się dla młodego pokolenia Kazachstanu i dla kobiet zachętą do aktywnego uczestnictwa w życiu politycznym kraju. Nowe normy prawne zostaną wprowadzone w życie w 2021 r. - roku najbliższych wyborów do Mażylisu Parlamentu (poprzednie wybory parlamentarne odbyły się w 2016 r. Zgodnie z Konstytucją Republiki Kazachstanu kadencja deputowanych do Mażylisu Parlamentu wynosi 5 lat).

Poprawki do Ustawy Konstytucyjnej „O wyborach” i Ustawy „O partiach politycznych” podpisane przez prezydenta kraju stały się ważną częścią pakietu reform, który kontynuuje modernizację systemu politycznego Kazachstanu.

Zmniejszenie progowej liczby podpisów z 40 do 20 tysięcy do utworzenia stowarzyszenia politycznego, które może wziąć udział w wyborach, jest ważnym krokiem dla dalszego rozwoju systemu partyjnego w Kazachstanie.

Tak więc zmiany w ustawodawstwie przyczynią się do wzrostu wpływu partii na procesy polityczne w kraju. Ułatwią tworzenie nowych partii politycznych i ogólną aktywizację życia partyjnego w kraju, co powinno mieć pozytywny wpływ na procesy opracowywania i przyjmowania decyzji rządowych. Dziś w Kazachstanie zarejestrowanych jest 6 partii politycznych.

Środki przewidziane w ustawach mają na celu przeformułowanie przestrzeni społeczno-politycznej, zwiększenie konkurencji na polu partyjnym i uczynienie organów wyborczych bardziej integracyjnymi, zrównoważonymi.

Wraz z najważniejszymi kwestiami dotyczącymi poprawy jakości życia Kazachstanu i wzmocnienia polityki społecznej prezydent Kazachstanu podejmuje poważne kroki w celu poprawy obecnego systemu politycznego.

W 2019 roku w swoim programie wyborczym Kassym-Żomart Tokajew wyraźnie nakreślił kluczowe zasady swojej polityki - to „Ciągłość. Sprawiedliwość. Postęp". Już w pierwszym roku prezydentury K.-Ż.Tokajew z powodzeniem wdraża te zasady na poziomie legislacyjnym.

Ciągłość zapewniona jest przez wzmocnienie roli młodzieży w życiu politycznym kraju, zapewniając w ten sposób przygotowanie młodego pokolenia kazachstańskich menedżerów, którzy w przyszłości będą promować skuteczny rozwój państwa.

Sprawiedliwość wdrażana poprzez wprowadzenie obowiązkowej liczby kobiet w krajowych organach przedstawicielskich, a także wzmocnienie praw mieszkańców do pokojowych zgromadzeń i nowe możliwości funkcjonowania partii politycznych.

Postęp ogólnie znajduje odzwierciedlenie w konsekwentnych działaniach Kazachstanu na drodze modernizacji politycznej i ekspansji praktyk demokratycznych w życiu państwa.

Otóż, na przykładzie przyjętego pakietu reform politycznych staje się jasne, że realizując koncepcję „państwa słuchającego”, prezydent K.-Ż. Tokajew zgodnie z obietnicą bierze pod uwagę przede wszystkim potrzeby obywateli. W ten sposób na nowym etapie historycznym Kazachstan kontynuuje działania na rzecz wzmocnienia demokracji, kierunek rozwoju której został pierwotnie i świadomie wybrany przez naród Kazachstanu prawie trzy dekady temu.