Nowa struktura w UE na wypadek zagrożenia zdrowotnego

"Europa musi być dobrze przygotowana na zagrożenia związane z nowymi wariantami koronawirusa. Inkubator HERA to projekt, który opiera się na prognozowaniu, antycypowaniu i zjednoczonej reakcji. Odpowiada na dwa wyzwania – nowe warianty wirusa i zwiększenie mocy produkcji szczepionek. Budujemy w ten sposób mosty między naukowcami, branżą farmaceutyczną i organami regulacyjnymi, aby przyspieszyć procesy, począwszy od wykrywania wariantów, a skończywszy na zatwierdzeniu i produkcji szczepionek. Potrzebne do tego są spore inwestycje, teraz i w przyszłości, a inkubator HERA jest ważnym elementem naszej reakcji" – powiedziała Stella Kyriakides, komisarz ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności.

Co istotne, HERA ma być w „fazie gotowości”: przewidywać zagrożenia i szybko na nie reagować. W tym celu będzie ściśle współpracować z innymi unijnymi i krajowymi agencjami ds. zdrowia, przemysłem i partnerami międzynarodowymi. Jak tłumaczą urzędnicy Komisji Europejskiej chodzi o to, by w razie stanu zagrożenia – była w stanie szybko zapewnić opracowanie, produkcję i dystrybucję leków, szczepionek i innych medycznych środków przeciwdziałania. 

Tzw. Inkubator HERA został uruchomiony w lutym tego roku, by wykrywać i analizować nowe warianty wirusa SARS-CoV-2, a także do opracowywać i produkować na dużą skalę szczepionki, które będą działać na te zmutowane warianty. To wymaga pieniędzy i Komisja Europejska sfinansowała nowe projekty badawcze, przyspieszyła proces zatwierdzania dostosowanych szczepionek COVID-19 i podjęła współpracę z przemysłem w celu zwiększenia produkcji.

Dzięki zebranym informacjom specjaliści opracowują teraz długoterminową strategię dotyczącą zdolności produkcyjnych i przewidują, w którą stroną skierować finansowanie na nowe inwestycje. Chcą zająć się także problemem tzw. wąskich gardeł w łańcuchu dostaw medycznych środków przeciwdziałania, by uniknąć sytuacji z początków pandemii, gdy często brakowało niezbędnych do walki z rozprzestrzeniającym się wirusem rzeczy, jak choćby rękawice czy maski, a poszczególne kraje rywalizowały między sobą w dostępie do tych środków.

Jak zauważa portal "Politico", do tej pory działania instytucji UE w dziedzinie zdrowia były niewielkie; mało tego - przytacza dzielone przez wielu specjalistów zajmujących się polityką unijną podejrzenia czy obawy, iż Dyrekcja ds. Zdrowia zostanie co najmniej uszczuplona. W końcu organizacja systemów opieki zdrowotnej na terenie każdego państwa członkowskiego nie podlega harmonizacji, choć UE ma kompetencje w dziedzinach zdrowia publicznego, wspierania pewnych rozwiązań systemowych oraz ochronie mieszkańców Wspólnoty przed zagrożeniami zdrowotnymi. Nowa przewodnicząca KE, Ursula von der Leyen uznała jednak, że zdrowie musi być jednym z priorytetów KE. Stąd inicjatywa Europejskiej Unii Zdrowotnej, której jednym z filarów ma być właśnie HERA.

"Dzięki HERA zapewnimy dostępność sprzętu medycznego potrzebnego do ochrony naszych obywateli przed przyszłymi zagrożeniami dla zdrowia. HERA będzie w stanie podejmować szybkie decyzje w celu zabezpieczenia dostaw. Właśnie to obiecałam w 2020 r. i to właśnie realizujemy" –  mówiła 15 września br. podczas swojego orędzia o stanie Unii w 2021 r. przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen.

Na czym konkretnie mają polegać działania zespołu HERA? Ma ona działać w dwóch trybach: gotowości i walki z kryzysem.

Unia w stanie gotowości...

Nowa struktura ma przede wszystkim monitorować sytuację, koordynować inwestycje, starać się zapobiegać i przygotowywać kraje UE na wypadek nowego kryzysu zdrowotnego.

Sporządzony zostanie spis medycznych środków zaradczych wykorzystywanych w sytuacjach kryzysowych oraz opracowane modele prognozowania ognisk choroby. Najpóźniej na początku 2022 r. eksperci mają określić i podjąć działania w odniesieniu do co najmniej trzech zagrożeń o dużym oddziaływaniu oraz zająć się ewentualnymi lukami w zakresie medycznych środków przeciwdziałania. Nie chodzi tylko o koronawirusa, ale i możliwość skażenia środowiska na dużą skalę itp.

Za pośrednictwem ogólnounijnych sieci badań klinicznych i platform szybkiej wymiany danych HERA będzie wspierać badania i innowacje na rzecz opracowywania nowych medycznych środków przeciwdziałania. 

"W największym od stulecia światowym kryzysie zdrowotnym postanowiliśmy działać razem, aby każda część Europy miała taki sam dostęp do ratującej życie szczepionki" – zapowiedziała Ursula von der Leyen.

… i podczas kryzysu

W przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia zdrowia publicznego na terenie Unii HERA przejdzie w tryb operacji nadzwyczajnych, co oznaczać będzie szybkie podejmowanie decyzji i uruchamianie środków nadzwyczajnych (np. zwiększanie produkcji szczepionek i leków na wypadek znacznego wzrostu zapotrzebowania). Rada ds. Kryzysów Zdrowotnych będzie dysponowała specjalnym funduszem awaryjnym, mechanizmami do monitorowania wprowadzanych środków zaradczych oraz uruchamiania awaryjnych planów badań i innowacji we współpracy z państwami członkowskimi.

"HERA ma jasną misję: zapewnienie dostępności i dystrybucji medycznych środków przeciwdziałania w Unii. Będzie miała wpływy i budżet umożliwiające współpracę z przemysłem, ekspertami w dziedzinie medycyny, naukowcami i naszymi globalnymi partnerami, aby w razie potrzeby zapewnić szybki dostęp do sprzętu o krytycznym znaczeniu, leków i szczepionek. Teraz już wiemy: aby walczyć z pandemią COVID-19 i przyszłymi stanami zagrożenia zdrowia, współpraca jest jedynym rozwiązaniem" – mówi Margaritis Schinas wiceprzewodniczący Unii Europejskiej. 

Organizacja i finansowanie

HERA jest wewnętrzną struktura Komisji i choć sama unijną agencją nie jest, ma ściśle współpracować z dwiema głównymi agencjami zdrowia UE: Europejskim Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) oraz Europejską Agencją Leków (EMA).

Na jej powstanie i działalność Unia przeznaczyła 6 mld euro, środki pochodzą z budżetu UE na lata 2022–2027. Część środków będzie pochodziła z Funduszu Odbudowy do walki z pandemią COVID-19 Next Generation EU.

W pełni do działania będzie gotowa na początku 2022 r. Jej funkcjonowanie będzie poddawane przeglądowi i dostosowywane co roku do 2025 r.

Jak przewiduje przewodnicząca UE Ursula von der Leyen, „nie ma wątpliwości, że przyszły rok będzie dla nasz wszystkich kolejnym sprawdzianem” i zapowiedziała przyspieszenie globalnych szczepień.

Źródło: 
Orędzie  o stanie Unii w 2021 r. wygłoszone 15 września przez przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulę

Komunikat: „Inkubator HERA 

Artykuł Jillian Deutsch z Politico

Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl