Coraz mniej wypadków i ofiar śmiertelnych - jak fundusze unijne wpływają na bezpieczeństwo na drogach?

Jak wskazano w Raporcie Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, w całej UE liczba ofiar śmiertelnych na drogach w 2022 roku w porównaniu z 2019 spadła o 10 proc. Największe spadki, sięgające powyżej 30 proc., odnotowano na Litwie i w Polsce. Dania odnotowała spadek o 23 proc. Natomiast w ciągu ostatnich trzech lat liczba ofiar śmiertelnych na drogach w krajach takich jak: Irlandia, Hiszpania, Francja, Włochy, Holandia i Szwecja pozostała na dotychczasowym poziomie lub wzrosła.

Coraz mniej ofiar na polskich drogach

W 2022 roku ogólny ranking wskaźników śmiertelności w krajach nie zmienił się znacząco od czasów sprzed pandemii. Najbezpieczniejsze drogi są w Szwecji (21 zgonów na milion mieszkańców) i Danii (26 zgonów na milion mieszkańców). Natomiast najwyższy wskaźnik śmiertelności mają Rumunia (86 zgonów na milion mieszkańców) i Bułgaria (78 zgonów na milion mieszkańców). Średnia UE wyniosła 46 ofiar śmiertelnych na drogach na milion mieszkańców. W Polsce odnotowano 51 ofiar śmiertelnych na milion mieszkańców, co przełożyło się na awans w rankingu państw UE o pięć pozycji.

Jak wskazano w raporcie, według statystyk prowadzonych dla krajów Unii Europejskiej, do ponad połowy wypadków ze skutkiem śmiertelnym doszło na drogach wiejskich, niespełna 40 proc. to wypadki w miastach i 9 proc. na autostradach. Pasażerowie samochodów (kierowcy i pasażerowie) stanowili 45 proc. wszystkich ofiar śmiertelnych na drogach, piesi stanowili 18 proc., użytkownicy jednośladów z napędem (motocykle i motorowery) 19 proc., a rowerzyści 9 proc. wszystkich ofiar śmiertelnych. Jedyną grupą użytkowników dróg na terenie Unii Europejskiej, która nie odnotowała znaczącego spadku liczby ofiar śmiertelnych w ciągu ostatniej dekady, są rowerzyści. Tendencje dotyczące ofiar śmiertelnych wśród rowerzystów nie dotyczą Polski, gdzie liczba ofiar spadła o ponad 43 proc.  

Rozwój i wzmocnienie systemu ratownictwa

Jak wskazano w raporcie, w 2022 roku jednostki Państwowej Straży Pożarnej kontynuowały realizację projektu finansowanego z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 „Usprawnienie systemu ratownictwa na drogach”. Dzięki wsparciu ze środków unijnych możliwe były zakupy ponad 500 pojazdów z niezbędnym specjalistycznym wyposażeniem, np. samochodów ratowniczo-gaśniczych przystosowanych do ratownictwa drogowego, samochodów specjalnych wyposażonych w specjalistyczny sprzęt do ratownictwa drogowego, a także innych samochodów wyposażonych w sprzęt do organizacji i wsparcia działań na drogach dla jednostek ochrony przeciwpożarowej na terytorium całego kraju, stanowiących zabezpieczenie drogowych szlaków komunikacyjnych. 

Z POIiŚ współfinansowano również  modernizację sprzętu i doposażenie służb ratownictwa drogowego z uwzględnieniem odcinków dróg o największym stopniu zagrożenia wypadkami. W 2022 roku na potrzeby Państwowego Ratownictwa Medycznego zakupiono 174 ambulanse. Docelowo do 2030 roku służby medyczne powinny otrzymać łącznie 1000 nowych karetek. 

W ramach projektów „Bezpieczniej na drogach – Ambulanse Pogotowia Ruchu Drogowego dla Policji” oraz „Bezpieczniej na drogach  motocykle dla służby ruchu drogowego”, współfinansowanych z POIiŚ 2014-2020 dla pionu ruchu drogowego, zakupiono 40 pojazdów w policyjnej wersji Ambulans Pogotowia Ruchu Drogowego oraz 478 sztuk motocykli oznakowanych BMW R1250 RT.

Z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 oraz POIiŚ współfinansowano wsparcie istniejących i budowę nowych szpitalnych oddziałów ratunkowych oraz rozwój Lotniczego Pogotowia Ratunkowego, w tym budowę nowych lądowisk i baz LPR oraz zakup sprzętu i wyposażenia. Jak podano w raporcie, w 2022 r. w kraju funkcjonowały łącznie 243 szpitalne oddziały ratunkowe, działały łącznie 273 lądowiska przyszpitalne, 23 dyspozytornie medyczne z 226 stanowiskami dyspozytorów medycznych. Na dzień 31 grudnia 2022 r. w Polsce funkcjonowało 17 centrów urazowych dla dorosłych, w których leczeni są pacjenci urazowi, w tym także ofiary wypadków drogowych.

Trwa też budowa nowoczesnego Krajowego Centrum Monitorowania Ratownictwa Medycznego oraz utworzenie systemu doskonalenia zawodowego dyspozytorów medycznych realizowane z programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027,  w ramach którego zaplanowano m.in. punktowe wsparcie ratownictwa medycznego w zakresie infrastruktury i doposażenia dyspozytorni medycznych, w tym rozwój infrastruktury łączności. Przewidziano też działania na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym wsparcie opieki nad ofiarami wypadków drogowych i leczenia traumy powypadkowej. Krajowe Centrum Monitorowania Ratownictwa Medycznego otrzymało ponad 135 mln zł dofinansowania z funduszy europejskich. 

Edukacja i prewencja

Jak wskazano w raporcie działania związane z poprawą bezpieczeństwa na drogach prowadzono z udziałem finansowania ze środków europejskich, w tym Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 oraz Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020. Z programu Horyzont 2000 sfinansowano m.in. badania symulatorowe nad zdalnym modelem szkolenia kierowców obejmującym tematykę automatyzacji.

Wojskowa Akademia Techniczna z udziałem Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Instytutu Transportu Samochodowego pracuje nad Centrum Wiedzy o Dostępności, w ramach obszaru „Transport i mobilność”. Chodzi o wsparcie uczelni w zakresie projektowania uniwersalnego we współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym. Projekt finansowany jest z POWER 2014-2020.

Wzmocnienie działań prewencyjnych na drogach było możliwe m.in. dzięki realizacji projektu „Wzmocnienie potencjału Inspekcji Transportu Drogowego” współfinasowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach POIiŚ 2014–2020. Głównym celem projektu była poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego poprzez zwiększenie efektywności działań kontrolnych Inspekcji Transportu Drogowego, którą wzmocniono zakupem nowoczesnego sprzętu i pojazdów wraz ze specjalistycznym wyposażeniem. 

Źródło informacji: Serwis Samorządowy PAP