Pod Mszczonowem powstaje pierwszy tak nowoczesny zakład

23 października w miejscowości Grabce Józefpolskie pod Mszczonowem odbyło się uroczyste otwarcie zakładu 4R (Recovery, Recycling, Reclamation, Reuse), w którym wykorzystywana jest unikalna technologia do rozdziału mieszanin czynników chłodniczych. Zakład otrzymał imię śp. prof. Janusza Kozakiewicza, który jako światowej klasy autorytet przez wiele lat zawodowej kariery wnosił nieoceniony wkład w rozwój nauki i ochrony środowiska, w szczególności w zakresie ochrony warstwy ozonowej i klimatu.

„Obecnie ilość czynników chłodniczych na rynku jest ograniczana kontyngentami, a dzięki zakładowi regeneracji i rozdziału zwiększy się ich dostępność dla polskich przedsiębiorców” - tłumaczy Krzysztof Grzegorczyk, prezes zarządu PROZON Fundacji Ochrony Klimatu.

„Przez prawie 30 lat działalności Fundacji odzyskano i zagospodarowano w sieci 3R (recovery, recycling, reclamation) ponad 2 tys. ton czynników chłodniczych. Bez sieci 3R oraz nowo powstałego zakładu 4R zużyte czynniki chłodnicze trafiałby do atmosfery, niszcząc warstwę ozonową i przyczyniając się do efektu cieplarnianego lub w najlepszym wypadku zostałyby oddane do utylizacji. Rocznie w wyniku odzysku i regeneracji czynników chłodniczych w naszej sieci 3R zmniejsza się emisja gazów cieplarnianych o ekwiwalencie 300 tys. ton CO2. Dodatkowo, w wyniku rozdziału w nowej instalacji do separacji czynników chłodniczych, wartość ta zwiększa się o 74 tys. ton, co razem odpowiada pochłanianiu CO2 przez 83 tys. ha lasów, czyli tyle, ile wynosi powierzchnia Warszawy i Krakowa” - podkreśla Krzysztof Grzegorczyk.

PROZON Fundacja Ochrony Klimatu od początku swojego istnienia wspiera branżę chłodnictwa w prowadzeniu działalności z poszanowaniem środowiska, poprzez wprowadzenie rozwiązań polegających na odzysku, regeneracji i powtórnym wprowadzeniu na rynek czynników chłodniczych wykorzystywanych w każdym urządzeniu chłodniczym i klimatyzacyjnym.

Fundacja zainicjowała szereg nowoczesnych rozwiązań, przyczyniających się do ograniczenia emisji gazów stosowanych w chłodnictwie, klimatyzacji i pompach ciepła. Pierwszym z działań było zorganizowanie krajowej sieci odzysku i regeneracji czynników chłodniczych (sieć 3R) w celu ochrony warstwy ozonowej i wypełnienia przez Polskę wymogów Protokołu Montrealskiego. Dzięki niej odzyskane substancje zubażające warstwę ozonową trafiały do centrum regeneracji i po przetworzeniu były ponownie wprowadzane na rynek.

Jednak wraz z rozwojem branży chłodniczej na rynku pojawiły się wieloskładnikowe mieszaniny czynników, co pokazało potrzebę budowy instalacji do ich separacji. W ten sposób powstał projekt Refrigerants Life Cycle, który otrzymał wsparcie Unii Europejskiej. Rezultatem projektu było powstanie kolumny do rektyfikacji mieszanin czynników chłodniczych oraz unikalna na skalę światową instalacja wykorzystująca do rozdziału metodę adsorpcji. Projekt został zrealizowany przez konsorcjum trzech podmiotów: Fundację PROZON, która zarządzała całością projektu, polską firmę Chemat, która opracowała i dostarczyła rozwiązania technologiczne, oraz Ekotez, czeskiego partnera organizującego sieć odzysku czynników w Czechach i Słowacji.

Innowacja, która daje drugie życie czynnikom chłodniczym

W kwietniu 2022 na terenie gminy Mszczonów rozpoczęto budowę hali produkcyjnej, instalacji rozdziału oraz budynku biurowego, w którym obecnie mieszczą się również nowoczesne sale szkoleniowe i laboratorium. Najważniejszym elementem instalacji do rektyfikacji jest kolumna, w której w wyniku różnych temperatur wrzenia składników następuje rozdział czynników chłodniczych. W przypadku gazów o podobnej temperaturze wrzenia rozdział następuje na skutek różnicy w wielkości cząsteczek w drugim procesie - adsorpcji, na sitach molekularnych. I właśnie ta metoda po raz pierwszy została zastosowana do czynników chłodniczych.

„Najtrudniejszym wyzwaniem było dostosowanie instalacji do wymagającego medium, jakim są czynniki chłodnicze. Dobór odpowiednich pomp, uszczelnień, optymalizowanie parametrów procesowych oraz wiele innych zadań, które złożyły się na uruchomienie instalacji, wymagały dużej determinacji i zaangażowania. Ostatecznie jednak osiągnęliśmy zamierzony efekt, a uzyskane wyniki potwierdziły, że nasze rozwiązania były trafne. Teraz pozbywamy się domieszek czynników i uzyskujemy komponenty do tworzenia nowych mieszanin, które mogą być ponownie użyte. Zanim jednak zostaną wprowadzone na rynek, muszą spełnić wymagane parametry jakości, które zostają potwierdzone certyfikatem” - wyjaśnia Marta Olszewska, kierownik działu Rektyfikacji i PSA oraz kierownik Laboratorium w PROZON.

„Przez ostatni rok nasz zespół dopracował technologię rozdziału, a dzisiaj stoi przed zadaniem maksymalnego wykorzystania zdolności produkcyjnych kolumny i adsorberów, abyśmy mogli regenerować więcej, szybciej i lepiej. Ten projekt to nie jest nasze ostatnie słowo. Realizujemy kolejne pomysły, które w realny sposób ograniczą zmiany klimatu i wpływ człowieka na środowisko” - dodaje Krzysztof Grzegorczyk.

Od prawie 30 lat Fundacja PROZON daje drugie życie czynnikom chłodniczym. Do tej pory część mieszanin musiała być niszczona. Dzięki inwestycji 4R blisko 100% czynników będzie mogła być zregenerowana.

W ramach zakładu 4R otwarto również nową halę dedykowaną zakładowi przetwarzania i ponownego wykorzystania zdemontowanych urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych. Obiekt powstał dzięki realizacji projektu unijnego RE-ELECTRO 4 LIFE, którego celem jest wdrażanie innowacyjnych rozwiązań w obszarze odzysku surowców i ponownego wykorzystania komponentów.

„Proces RE-ELECTRO obejmuje zbiórkę elektroodpadów z całego kraju, a następnie demontaż urządzeń na części, ich diagnostykę oraz dystrybucję elementów przeznaczonych do ponownego użycia. Jednym z najbardziej innowacyjnych etapów procesu jest zaawansowana diagnostyka, która pozwala na sprawdzenie każdej części i potwierdzenie jej zdolności do dalszego działania certyfikatem. Dzięki temu możliwe jest odzyskanie dużej liczby w pełni sprawnych komponentów, które wcześniej trafiałyby do recyklingu lub utylizacji” - wyjaśnia Martyna Jankiewicz, kierownik projektu RE-ELECTRO.

Fundacja PROZON od kilku lat zajmuje się realizacją tego projektu i bezpłatnie odbiera elektroodpady z terenu całej Polski, zapewniając sprawną logistykę oraz pełne wsparcie organizacyjne, co stanowi duże ułatwienie dla firm z branży chłodniczej i klimatyzacyjnej. 

Ważnym aspektem projektu jest również automatyzacja procesów - w ramach RE-ELECTRO wdrożono nowoczesne systemy informatyczne, które wspierają zarówno obsługę klientów, jak i codzienną organizację pracy. Rozwiązania te pozwalają na pełne monitorowanie przepływu urządzeń, części i materiałów, zwiększając transparentność oraz wydajność całego systemu. Nowa hala wpisuje się w zasady gospodarki o obiegu zamkniętym i ideę 4R, stanowiąc kolejny krok w kierunku pełnego wykorzystania potencjału surowcowego oraz ograniczenia wpływu branży chłodniczej na środowisko.

Fundacja PROZON, współpracując z UNIDO - United Nations Industrial Development Organization, która jest wyspecjalizowaną Agencją ds. Rozwoju Przemysłowego ONZ, dzieli się swoją wiedzą i doświadczeniem w zakresie budowy sieci odzysku i regeneracji czynników chłodniczych z krajami, które są na początku swojej transformacji. UNIDO aktywnie wspiera kraje we wdrażaniu postanowień Protokołu Montrealskiego w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową.

Dzięki współpracy z UNIDO działania Fundacji PROZON zyskały wymiar międzynarodowy. Polska sieć odzysku i regeneracji czynników chłodniczych stała się wzorem dla innych państw, takich jak Turcja czy Egipt, których przedstawiciele odwiedzają zakład 4R, by czerpać z polskich doświadczeń. Wizyty studyjne w Grabcach Józefpolskich pozwalają im poznać praktyczne rozwiązania wdrożone przez PROZON, stanowiąc inspirację do tworzenia podobnych systemów w ich krajach i tym samym – do skuteczniejszej ochrony klimatu na całym świecie.

O PROZON Fundacji Ochrony Klimatu

PROZON Fundacja Ochrony Klimatu od 1996 r. działała na rzecz ochrony warstwy ozonowej poprzez odzysk i regenerację substancji zubożających warstwę ozonową, a od 2010 roku skupia się na ograniczaniu zmian klimatycznych poprzez regenerację czynników chłodniczych o wysokim współczynniku globalnego ocieplania. Jako jedyna w Polsce prowadzi kompleksową regenerację fluorowanych gazów cieplarnianych w unikalnym na skalę światową zakładzie 4R pod Mszczonowem koło Warszawy, promując gospodarkę o obiegu zamkniętym i nowoczesne rozwiązania proekologiczne. 

KONTAKT:
Justyna Domańska
e-mail: justyna.domanska@expertpr.pl 
tel.: 607 401 118

Źródło informacji: Fundacja PROZON