Eksperci na EFNI: do 2030 roku struktura rynku pracy ulegnie znaczącej zmianie

EFNI Wiosna 2025 to wyjątkowa edycja Europejskiego Forum Nowych Idei (EFNI) poświęcona przyszłości rynku pracy. Wiosenna odsłona EFNI odbyła się w trakcie trwania polskiego przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej i pod patronatem prezydencji. Drugiego dnia eksperci dyskutowali o kierunkach zmian rynku pracy w Polsce pod wpływem czynników wewnętrznych (np. demografia, edukacja) i zewnętrznych - z geopolityką i cyfryzacją na czele. 

Uczestnicy panelu „Jak obywatele, biznes i rynek pracy mogą odnaleźć się w niestabilnym świecie?” poszukiwali odpowiedzi na pytania, czy globalizacja przetrwa, jak zmieni się światowy handel, czy wymiana towarowa oparta na sile przyniesie korzyści. Rozmawiano również o europejskiej reakcji na obecną sytuację na światowych rynkach.

Według prof. Danuty Hübner, ekonomistki, byłej komisarz UE ds. polityki regionalnej, globalizacja przetrwa, ale nie wiadomo w jakiej postaci. Wskazała, że Chiny będą chciały być w tej kwestii liberalne, z drugiej strony wskazała na wzrost akcentów nacjonalistycznych, populistycznych, protekcjonistycznych czy nawet izolacjonizmu.

„Jedno jest pewne, pomysły na handel oparte na sile nikomu nie przynoszą korzyści” - oceniła. 

Zdaniem Aleksandra Siemaszko, dyrektora Departamentu Handlu i Współpracy Międzynarodowej w Ministerstwie Rozwoju i Technologii, Europa reaguje w sposób wyważony i przemyślany na globalne turbulencje.

„Prawdą jest, że UE jest mniej produktywna niż USA i przegrywa z Chinami, ale na przykład produktywność w branżach pozacyfrowych ma już o wiele wyższą” - wskazał.

Dodał, że dobrze funkcjonuje integracja na jednolitym unijnym rynku towarów, ale oczekuje większej integracji w sektorze usług np. cyfrowych. 

Dla Marka Górskiego, prezydenta elekta Konfederacji Lewiatan, kluczowa jest sytuacja przedsiębiorców w niestabilnym świecie i na zmieniającym się rynku pracy.

„Przedsiębiorcy muszą być otwarci na zmiany, które są wpisane w działalność gospodarczą. Muszą też być elastyczni, chłonni wiedzy, żeby lepiej adaptować się do nowych warunków” - podkreślił.

O rynku pracy w kontekście obecności na nim pokolenia Z mówił prof. Jacek Męcina, ekspert Lewiatana i wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego. Na otwarcie dyskusji prof. Męcina przedstawił wyniki badania, z którego wynika, że najmłodsze z pokoleń pracowników jest świetnie przygotowane, by wchodzić w swoje role zawodowe.

Według eksperta sam rynek pracy jest w procesie kolosalnej zmiany w związku ze skokowym rozwojem automatyzacji i sztucznej inteligencji.

„Dla starszych pokoleń wyzwaniem będzie nadążyć za tymi zmianami, tymczasem młodzi ludzie mogą pochwalić się nadreprezentacją kompetencji cyfrowych, gdyż ponad połowa badanych na co dzień wykorzystuje AI w nauce i pracy” - wskazał.

Dodał, że pokolenie Z ceni sobie równowagę pomiędzy życiem zawodowym a życiem prywatnym, praca jednak jest tym, w czym chcą się realizować.

„Młode pokolenie chce też świadomie wybierać pracodawcę, wobec którego ma wysokie oczekiwania. Ceni sobie otwartą komunikację z przełożonym i dobrą atmosferę w miejscu pracy. I co więcej, wiąże przyszłość zawodową z polskim rynkiem pracy” - podał prof. Męcina.

Przedstawiciele pokolenia Z uczestniczący w dyskusji zwracali uwagę, że przeszkadza im opinia, że są roszczeniowi.

„Oczekujemy poważnego traktowania i komunikowania się na zasadach partnerskich, które będą bazą do budowania porozumienia międzypokoleniowego” - wskazała Wiktoria Nowak, studentka UW i współzałożycielka projektu GenbOOst. 

Mikołaj Florczak z GenbOOst dodał, że młodzi bardzo cenią sobie rozmowy o emocjach, bo to pozwala im zbudować więź i partnerstwo we współpracy.

Według prof. Joanny Żukowskiej, kierownik Zakładu Przedsiębiorczości i Otoczenia Biznesu SGH, widoczna jest zmiana stylów przywództwa, która nie dzieje się od dwóch lat, a kilkunastu. Naukowczyni zwróciła też uwagę, że struktura zatrudnienia do 2030 roku się zmieni. „

10 proc. zawodów zniknie, 10 proc. zostanie takimi, jakie jest, zaś 80 proc. ulegnie transformacji” - powiedziała. 

Drugiego dnia EFNI nie zabrakło dyskusji o migracji zarobkowej. W panelu pt. „Czy migracja zarobkowa jest panaceum na niedobory pracowników?” eksperci zauważyli, że na migrantów nie można patrzeć jedynie jako na tych, którzy zapełniają rynek pracy, ale też jako na część społeczeństwa ze wszystkimi ich potrzebami.

Zdaniem prof. Macieja Duszczyka, wiceministra spraw wewnętrznych i administracji, model strategii migracyjnej powinien działać dwutorowo, czyli przyciągać krótkoterminowo niewykwalifikowanych pracowników do prostych prac i pozyskiwać talenty, które zostaną w Polsce na dłużej. Waldemar Pawlak, senator i były premier RP dodał, że w Europie nie brakuje kapitału i technologii, a ludzi.

„Polskie uczelnie powinny przyciągać zagranicznych studentów. Po skończeniu nauki jako wykształceni specjaliści mogliby u nas zostać” - wskazał. 

Ważnym tematem rozmów o rynku pracy było równouprawnienie. W panelu pt. „Rynek pracy oczami kobiet - czy wkroczyliśmy w czasy antykobiecej, konserwatywnej kontrrewolucji?” Aleksandra Gajewska, wiceministra rodziny, pracy i polityki społecznej zwróciła uwagę, że oprócz praw kobiet na poziomie ideologicznym, jest jeszcze kwestia równości na rynku pracy. Wskazała na wciąż istniejące bariery w zatrudnieniu kobiet przez brak instytucjonalnej opieki wczesnodziecięcej czy problem luki płacowej. 

Zwieńczeniem drugiego dnia wydarzenia była dyskusja byłych ministrów pracy o efektach 35 lat polskiego dialogu społecznego. Dr Henryka Bochniarz, przewodnicząca Rady Głównej Konfederacji Lewiatan, witając gości, podkreśliła, że dialog to najlepsza droga do rozwiązywania problemów, a nie budowanie murów.

Michał Boni, który był ministrem pracy w 1991 roku, wskazał, że po upadku komuny trzeba było się zmierzyć z bezrobociem, którego w Polsce przed 1989 roku oficjalnie nie było.

„Wtedy też pojawiła się kwestia osób z niepełnosprawnościami i przepisy o pomocy społecznej” - przypomniał. 

Dodał, że po pierwszej fali euforii pojawiły się strajki i trzeba było prowadzić rozmowy z różnymi grupami społecznymi.

„Dotarło do mnie wówczas, że dialog społeczny jest esencją demokracji. Wtedy też pojawił się pierwszy projekt ustawy o dialogu społecznym” - powiedział.

Prof. Jerzy Hausner, minister pracy od 2001 r. przypomniał, że kiedy zaczynał, bezrobocie sięgało 21 proc., zarejestrowanych było 3,5 mln osób bezrobotnych, a tylko ok. 14 mln Polaków pracowało, więc trzeba było promować zatrudnienie. 

Profesor zwrócił uwagę, że wówczas zasadą była niezależność wszystkich stron dialogu społecznego, która z biegiem lat przestała obowiązywać.

„Ale mimo niedociągnięć w dialogu społecznym z udziałem trzech stron, udało się osiągnąć sukces gospodarczy, z czego powinniśmy być dumni” - skwitował. 

Anna Kalata, ministra w latach 2006-2007, wskazała, że za jej czasów ruszyła ogromna emigracja Polaków do krajów UE.

„Pozytywne były transfery finansowe do rodzin, które zostały w Polsce, co napędzało konsumpcję i wzrost popytu wewnętrznego, tworząc nowe miejsca pracy. Negatywnym zjawiskiem był jednak >>drenaż mózgów<<, bo z kraju wyjeżdżali dobrze wykwalifikowani i wykształceni pracownicy” - powiedziała. 

Anna Kalata zwróciła też uwagę na kwestie edukacji. Jej zdaniem negatywnym zjawiskiem było zamykanie szkół zawodowych i nadprodukcja magistrów, którzy nie mogli znaleźć pracy. 

Według Michała Boniego dziś kluczowe jest uświadomienie sobie, że zmiana na rynku pracy będzie radykalna, że obok narzędzi pracy transformacji ulega też filozofia pracy i trzeba się na to przygotować. „Potrzebny jest w Polsce wielki program polityki publicznej wspomagający zasoby pracy w okresie transformacji” - podkreślił. 

Prof. Hausner dodał, żeby pamiętać przy tym, że bez dialogu społecznego żadnego sensownego programu dla gospodarki nie da się przygotować i wdrożyć. 

Gospodyni spotkania dr Henryka Bochniarz, zamykając dyskusję byłych ministrów pracy na zakończenie wiosennej edycji EFNI, zwróciła uwagę, że rozmowy o zmianach na rynku pracy dopiero się rozkręcają, tak samo jak tempo zmiany narzędzi do pracy. Zaprosiła gości do Sopotu (15-17 października 2025) na jesienną serię dyskusji o nowych ideach, również spoza rynku pracy. 

Źródło informacji: PAP MediaRoom