Eksperci wskazują, że szczepienia ochronne dorosłych to sposób na zdrowsze i dłuższe życie

Eksperci w dziedzinie immunologii, epidemiologii, geriatrii i zdrowia publicznego z 20 europejskich i pozaeuropejskich państw wzięli udział w spotkaniu roboczym zorganizowanym przez Adult Immunization Board (AIB - Rada Uodpornienia Dorosłych) pt. „Rozwój strategii szczepień dla osób dorosłych i starszych: wgląd w epidemiologię, odporność i wdrażanie”. Wydarzenie odbyło się w Warszawie w dniach 7-8 maja 2025 r. pod patronatem polskiej prezydencji w UE.

Podczas spotkania eksperci dyskutowali nad stworzeniem planu wdrożenia w krajach członkowskich UE szczepień ochronnych przeciwko: grypie, Covid, błonicy, tężcowi, krztuścowi, półpaścowi, pneumokokom oraz RSV (syncytialny wirus oddechowy) dla osób powyżej 50 r.ż.

„Zwykle myślimy o szczepieniach ochronnych w kontekście niemowląt i dzieci, jednak w ich przypadku mamy wysoki poziom wyszczepienia, a wraz ze starzeniem się populacji choroby zakaźne pojawiają się również u osób dorosłych i starszych. Dlatego powinniśmy uświadomić sobie, że te grupy demograficzne są w dużej mierze niezabezpieczone” - podkreślił prof. Van Damme.

W opinii eksperta, kraje europejskie prowadzą niejednolitą politykę dotyczącą immunizacji, tymczasem potrzebny jest wspólny mianownik w postaci kalendarza szczepień, również dla dorosłych.

„Musimy przekonać polityków, że szczepienia osób dorosłych nie oznaczają jedynie zapobiegania chorobom zakaźnym, ale zapewniają im dłuższe i zdrowsze życie, taką >>zdrową długowieczność<<. Stąd wydatki na szczepionki w populacji osób po pięćdziesiątce to inwestycja, ponieważ w przypadku leczenia choroby zakaźnej i rozwijających się w jej wyniku powikłań, system opieki zdrowotnej ponosi znacznie większe wydatki” - wskazał Pierre Van Damme.

Ekspert podał przykład grypy, która może powodować nie tylko infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, zapalenie płuc czy konieczność hospitalizacji, ale jej konsekwencje dotyczą również układu sercowo-naczyniowego, z czego ludzie często nie zdają sobie sprawy.

„Te szczepionki powinny być oferowane przed wystąpieniem powikłań, kiedy ludzie są jeszcze zdrowi. Dokładnie po to, aby utrzymać ich w dobrej kondycji, a to zupełnie inny sposób myślenia, do którego nie jesteśmy przyzwyczajeni” - powiedział prof. Van Damme.

Profesor Paolo Bonanni ocenił, że Polska podjęła już wysiłki w celu zaoferowania bezpłatnych szczepionek przeciwko grypie, Covid-19 i RSV osobom starszym, a także przeciwko pneumokokom i półpaścowi osobom z grup ryzyka. Jednak potrójna szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi nie jest obecnie objęta programem, a wskaźniki dostępności wszystkich finansowanych szczepionek nadal wymagają poprawy.

„W Polsce i w niektórych krajach europejskich farmaceuci mają uprawnienia do wykonywania szczepień. To bardzo ważny krok w upowszechnianiu tego typu profilaktyki. Ale ten proces wymaga uproszczenia. W przypadku rekomendowanych przez nas szczepień potrzebujemy opracować harmonogram dla świadczeniodawcy nie tylko na poziomie krajowym, ale także ogólnoeuropejskim, który będzie służył za punkt odniesienia” - zaznaczył prof. Bonnani.

Prof. Van Damme zwrócił uwagę, że chociaż zatwierdzanie szczepionek odbywa się centralnie na poziomie Europejskiej Agencji Leków, po ich wprowadzeniu na rynek istnieją różne zalecenia i harmonogramy w poszczególnych krajach UE, więc istnieje potrzeba współpracy nie tylko z krajowymi organami regulacyjnymi, ale także z Europejskim Centrum Kontroli Chorób, aby spróbować znaleźć sposób na ujednolicenie harmonogramu szczepień dla dorosłych i osób starszych.

„Problem polega na tym, że na poziomie europejskim odpowiedzialność za zdrowie spoczywa na kraju, więc nic nie może być narzucone z poziomu europejskiego. Niemniej jednak, akceptując to rozgraniczenie, musimy zapewnić, że szczepienia te będą powszechnie podawane osobom starszym. Tak więc krok po kroku musimy spróbować ustandaryzować ten proces” - powiedział Pierre Van Damme.

Zdaniem prof. Bonanniego nadal pozostaje wiele do zrobienia, aby opracować zalecenia i wytyczne techniczne dotyczące założeń programowych dla 27 krajów UE. Wskazał na dużą rolę edukacji w tym procesie.

„Pacjenci zwykle ufają swoim lekarzom, więc powinniśmy edukować lekarzy rodzinnych, lekarzy pierwszego kontaktu i farmaceutów, aby byli przekonani o wartości dodanej tych szczepień, a to oznacza, że muszą być bardziej wspierani, szkoleni i informowani. Musimy również wrócić do opartej na zaufaniu, osobistej relacji między lekarzem rodzinnym, farmaceutą i pacjentem” - wskazał prof. Bonanni.

Ekspert mówił także o udowodnionym działaniu przeciwzapalnym szczepionek zalecanych osobom starszym.

„Stan zapalny jest jednym z głównych czynników powodujących pogorszenie stanu organizmu. Ludzie, u których nie stwierdzono stanów zapalnych lub mają je w niewielkim stopniu, mogą mieć 95 lat, ale ich ciało funkcjonuje jak organizm osoby 75- lub 80-letniej. Ale są też pacjenci w wieku 60 lat, u których wiek biologiczny organizmu jest szacowany na 85-90 lat z powodu zaawansowanego procesu zapalnego. Tak więc szczepienia, które chronią przed stanami zapalnymi, opóźniają również proces starzenia” - wyjaśnił ekspert.

Spotkanie robocze AIB miało na celu przegląd i omówienie szczepionek i programów szczepień skierowanych do osób dorosłych i starszych w całej Europie; zajęcie się wyzwaniami i możliwościami związanymi z prowadzeniem badań nad szczepieniami; zbadanie mechanizmów i czynników wpływających na skuteczność, bezpieczeństwo i trwałość odpowiedzi immunologicznej na szczepienia oraz omówienie planu wdrażania szczepień u osób starszych na poziomie decydentów, organizacji i populacji.

Wydarzenie odbyło się pod patronatem polskiej prezydencji w UE w zakresie polityki zdrowotnej, w szczególności w dziedzinie bezpieczeństwa zdrowotnego i cyfrowej transformacji systemów opieki zdrowotnej.

Więcej informacji o AIB: www.adultimmunizationboard.org 

Źródło informacji: PAP MediaRoom