Otyłość u młodzieży wciąż poważnym problemem – wyniki programu Fundacji Medicover na łamach międzynarodowego naukowego czasopisma „Nutrients”

Artykuł „Fitness, Żywność i Biomarkery: Charakterystyka składu ciała u 19634 nastolatków we wczesnym okresie dojrzewania”, który został opublikowany na łamach recenzowanego czasopisma o żywieniu ludzi „Nutrients”, to próba zobrazowania zjawiska otyłości w populacji polskich nastolatków za pomocą holistycznych badań.

Punktem wyjścia do powstania tego opracowania był jeden z największych na świecie program profilaktyki otyłości, nadwagi i cukrzycy typu 2 skierowany do dzieci i młodzieży o nazwie „PoZdro!”, realizowany przez Fundację Medicover w latach 2013-2020. Obejmował on uczestników w wieku 12-14 lat, odbywał się w czterech miastach w Polsce (w Warszawie, Wrocławiu, Lublinie i Gdyni) i składał z dwóch etapów. Pierwszy z nich, to Kompleksowa Analiza Zdrowotna (KAZ) – badania przesiewowe na terenie szkoły, które dostarczały rodzicom najważniejszych informacji o stanie zdrowia dziecka. Uczniowie, u których na etapie KAZ wykazano czynniki ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2, wraz z rodzinami zapraszani byli do kolejnego etapu – Zintegrowanej Opieki Indywidualnej (ZOI). Była to specjalistyczna, 2-letnia opieka i wsparcie we wprowadzaniu zdrowych zmian w codziennym życiu uczestników programu „PoZdro!”. W ramach ZOI uczestnicy korzystali z cyklicznych porad lekarskich, dietetycznych, trenera aktywności fizycznej i wsparcia psychologa. Ponadto, zakwalifikowani uczniowie wraz z bliskimi mieli okazję uczestniczyć w zajęciach sportowych, warsztatach edukacyjnych i kulinarnych. W programie przesiewowym łącznie wzięło udział blisko 20 tysięcy gimnazjalistów, a w dwuletnim cyklu interwencji ZOI – blisko 2000 dzieci z nadwagą i otyłością.

Po zakończeniu programu „PoZdro!” zespół badawczy skupił się na analizie i opracowaniu naukowym informacji uzyskanych w programie. Zgromadzono ogromną bazę danych na temat zdrowia i czynników ryzyka wielotysięcznej populacji nastolatków 12-14 lat oraz uwarunkowań rodzinnych, zachowań związanych ze stylem życia i ich sytuacji społecznej. Niedawno ukończono pierwszy etap analizy, dotyczący epidemiologii nadwagi i otyłości oraz innych parametrów zdrowotnych w dużej grupie blisko 20 tysięcy gimnazjalistów. Główne wyniki wskazują na istotne zróżnicowanie zależne od płci badanej populacji dzieci, zostały opublikowane w marcu br. w międzynarodowym piśmie naukowym o szerokim zasięgu – „Nutrients”.

Jak wyglądały pomiary?

Przeszkolone pielęgniarki zmierzyły (masę, wzrost, BMI) 19634 nastolatków (12-14 lat), zebrane zostały raporty rodziców (ankiety dotyczące stylu życia w rodzinie) oraz, w przypadku otyłych nastolatków, próbki krwi na czczo – do oceny możliwych chorobowych przyczyn lub skutków otyłości. Badania odbywały się w czterech dużych miastach Polski (w Warszawie, Wrocławiu, Lublinie i Gdyni).

Główne wyniki podsumowane w artykule naukowym, Nutrients 25 marca 2022:

● 24.7% chłopców i 18.6% dziewczynek miało nadwagę lub otyłość, w 2886 przypadkach BMI ≥90 percentyla,

● odsetek nadwagi/otyłości wzrastał wraz z wiekiem u chłopców (12 lat 17,8%, 14 lat 26,2%), podczas gdy był stabilny u dziewcząt (12 lat 17,2%, 14 lat 17,6%),

● słabą i bardzo słabą wydolność fizyczną stwierdzono u 41,7% chłopców i 35,4% dziewcząt,

● najważniejszym czynnikiem wpływającym na wydolność fizyczną, poza parametrami składu ciała i nadwagą, u chłopców okazało się uprawianie sportu, a u dziewcząt skurczowe ciśnienie tętnicze,

● chłopcy, w odróżnieniu do dziewcząt, częściej angażowali się w aktywność sportową (>5 godz. tygodniowo 34,7% vs. 23,7%), ale też spożywali więcej fast-foodów i słodkich napojów.

„Opublikowany w >>Nutrients<< opis problemu epidemiologii nadwagi i otyłości dzieci w Polsce jasno wskazuje, że mamy do czynienia z poważnym problemem dla zdrowia publicznego. Coraz częściej występująca nadwaga i otyłość u dzieci i młodzieży może powodować rozwój chorób sercowo-naczyniowych, zwiększoną przedwczesną śmiertelność z powodu zawałów mięśnia sercowego, udarów mózgu i innych schorzeń w tym cukrzycy. Stąd konieczne są długofalowe, systemowe działania ukierunkowane na promocję zdrowego trybu życia, a więc i profilaktykę nadwagi i otyłości” - komentuje prof. dr hab. med. Małgorzata Myśliwiec z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, członkini Rady Naukowej programu „PoZdro!” i współautorka publikacji w magazynie „Nutrients”.

Dr n. med. Piotr Soszyński, dyrektor ds. strategicznego doradztwa medycznego w Medicover w Polsce, przewodniczący Rady Naukowej programu „PoZdro!” i współautor publikacji w magazynie „Nutrients”, przekonuje, że rezultaty programów profilaktycznych, takich jak „PoZdro!”, stanowią konkretną bazę do opracowania celowanych rozwiązań zmierzających do ograniczenia skutków chorób cywilizacyjnych.

„Wnioski z doświadczeń >>PoZdro!<< będą niezwykle ważne dla właściwego planowania działań profilaktycznych, zindywidualizowanych w zależności od płci, nastawienia psychologicznego i wiodącego problemu zdrowotnego, wśród których nadwaga często nie jest najważniejsza” – mówi.

W przygotowaniu są kolejne publikacje związane z rezultatami programu „PoZdro!”. Nadchodzący materiał będzie dotyczyć czynników warunkujących chęć uczestniczenia w tego typu programie interwencyjnym oraz ryzyka rezygnacji na wczesnych i późniejszych jego etapach. Kolejna publikacja będzie zawierać naukową ocenę efektywności programu w poprawie nadwagi i innych parametrów zdrowotnych – na podstawie danych dotyczących uczestników Zintegrowanej Opieki Indywidualnej „PoZdro!”.

Rada Naukowa programu „PoZdro!”

● prof. dr hab. n. med. Per-Olof Berggren, Karolinska Institue Sztokholm, Szwecja

● prof. dr hab. n. med. Leszek Czupryniak, Warszawski Uniwersytet Medyczny

● prof. dr hab. n. med. Małgorzata Myśliwiec, Gdański Uniwersytet Medyczny

● dr hab. n. med. Michał Brzeziński, Gdański Uniwersytet Medyczny

● Marcin Radziwiłł, Fundacja Medicover

● dr n. med. Piotr Soszyński, Fundacja Medicover (przewodniczący), dyrektor ds. strategicznego doradztwa medycznego, Medicover Sp. z o.o.

Ekspert Rady Naukowej programu „Pozdro!”

Dr Alina Rodriguez, Visiting Professor, Department of Epidemiology and Biostatistics, School of Public Health, Imperial College London, UK; Hon Professor, Wolfson Institute of Population Health, Queen Mary University of London, UK

Informacje na temat publikacji w magazynie „Nutrients”

Fitness, Food, and Biomarkers: Characterizing Body Composition in 19,634 Early Adolescents

Alina Rodriguez, Katarzyna Korzeniowska, Kamila Szarejko, Hubert Borowski, Michał Brzeziński, Małgorzata Myśliwiec, Leszek Czupryniak, Per-Olof Berggren, Marcin Radziwiłł, Piotr Soszyński

Nutrients 2022, 14(7), 1369; https://doi.org/10.3390/nu14071369

Study points to worrying fitness levels in some young teens

Imperial College London News

https://www.imperial.ac.uk/news/235298/study-points-worrying-fitness-levels-some/

Źródło informacji: Medicover Sp. z o.o.