Setki milionów euro trafią do polskich regionów przygranicznych

Z analizy programu ESPON, wspierającego zrównoważony rozwój Europy, wynika, że obszary te wciąż nie wykorzystują w pełni swojego potencjału, wynikającego z ich strategicznego położenia.

W przygotowanej na zlecenie Komisji Europejskiej analizie, eksperci ESPON przypominają, że wzdłuż wewnętrznych granic lądowych w Unii Europejskiej położonych jest kilkadziesiąt regionów, obejmujących 40 proc. terytorium Wspólnoty i 30 proc. jej populacji. Jednocześnie osiągają one z reguły gorsze wyniki gospodarcze w porównaniu z innymi częściami danego kraju członkowskiego. Podobne zjawisko występuje także w Polsce.

„Główną przyczyną jest oddalenie obszarów przygranicznych od centralnych ośrodków metropolitalnych, przyciągających innowacyjne technologie oraz największych inwestorów. Ze względów bezpieczeństwa najważniejsze instytucje, zapewniające szeroki dostęp do usług publicznych, tradycyjnie zlokalizowane były w głębi państwa, z dala od jego granic zewnętrznych. Pomimo, że od wielu lat kraje Unii Europejskiej nie stanowią dla siebie zagrożenia militarnego, skutki tej polityki wciąż są widoczne” – czytamy w analizie ESPON.

Polska posiada w tej materii własną specyfikę, potęgującą problemy ekonomiczno-społeczne regionów przygranicznych. Większość z nich znajduje się na tzw. Ziemiach Odzyskanych w zachodniej i północnej części kraju, w które najmocniej uderzyły koszty transformacji gospodarczej w latach 90-tych (m.in. likwidacja PGR-ów).

Wysokie bezrobocie spowodowało masową emigrację na zachód zwłaszcza młodych ludzi, dlatego dziś te obszary zmagają się z problemem depopulacji i starzenia się społeczeństwa. Sytuację dodatkowo pogorszyła pandemia COVID-19, gdyż tysiące mieszkańców rejonów przygranicznych utrzymuje się z turystyki.

Jednocześnie w tych regionach drzemie duży potencjał. Pełnią one bowiem funkcję pomostów komunikujących Polskę z całą Unią Europejską. Stale rosnąca wymiana handlowa wymusza rozbudowę sieci połączeń (drogowych, morskich, kolejowych), naturalnie biegnących przez ich terytoria. Również zachodnie koncerny, ze względu na optymalizację kosztów transportu, coraz częściej decydują się na inwestowanie w regiony leżące jak najbliżej granicy.

Autorzy analizy ESPON podkreślają, że motorem rozwoju mogą stać się także projekty związane z produkcją zielonej energii. Przykładowo budowa i obsługa morskich farm wiatrowych zapewni zatrudnienie tysiącom mieszkańców regionów położonych wzdłuż wybrzeża.

W rozwoju rejonów przygranicznych pomóc ma kolejna edycja programów Interreg. Ich łączny budżet na lata 2021-27 stanowi 2,4 proc. całego budżetu polityki spójności UE i wynosi 8,15 mld euro. 567,5 mln euro z tej sumy przeznaczonych zostanie na sfinansowanie projektów na terenie Polski, z których korzystać będą polskie rejony przygraniczne.

Wsparcie wspólnotowe dotyczyć będzie zarówno projektów bilateralnych (np. polsko-niemieckich, polsko-słowackich), jak i regionalnych (obejmujących Europę Środkową czy rejon Morza Bałtyckiego). Uwzględniać będzie ono również specyfikę każdego obszaru i jego wyjątkowe potrzeby, stanowiące główny przedmiot badań programu ESPON.

I tak program Interreg Polska-Słowacja 2021-27, obejmujący obszar o powierzchni ponad 39 tys. km2, z czego prawie 60 proc. znajduje się w Polsce, skoncentrowany będzie na promowaniu i rozwoju turystyki przy jednoczesnym zabezpieczeniu zasobów przyrodniczych i kulturowych. Dzięki poprzednim edycjom Interreg, wytyczonych lub oznakowanych zostało ponad 3700 km szlaków turystycznych, odrestaurowano ponad 100 obiektów dziedzictwa kulturowego oraz zmodernizowano blisko 350 km dróg.

W ramach Interreg Polska-Czechy 2021-27, małe i średnie firmy będą mogły uzyskać pomoc w wejściu na rynek drugiego kraju m.in. dzięki ułatwieniom w certyfikacji produktów. Przedsiębiorcy będą mogli otrzymać transgraniczne bony na rozwój innowacji.

Z kolei programem Interreg dla Europy Środkowej zostały objęte, oprócz Polski: Austria, Chorwacja, Czechy, Słowacja, Słowenia, Węgry oraz wybrane regiony Niemiec i Włoch. Z łącznej liczby 138 zatwierdzonych projektów – w realizację 113 zaangażowane będą podmioty z Polski. Planowane inwestycje obejmują takie obszary, jak: silniejsze powiązanie regionów peryferyjnych z istniejącymi sieciami transportowymi, rewitalizacja obszarów poprzemysłowych czy usprawnienie transferu rezultatów badań naukowych (R&D) do sektora biznesu.

Pełna wersja dokumentu ESPON: https://www.espon.eu/policy-brief-cross-border-monitoring-and-observation-europe

Źródło informacji: PAP MediaRoom