BBN: 10 najważniejszych wydarzeń w 2014 r. (komunikat)

- BBN informuje:

Już tradycyjnie na zakończenie roku analitycy Biura Bezpieczeństwa Narodowego wybrali dziesięć wydarzeń 2014 r., najważniejszych z punktu widzenia polskiego bezpieczeństwa. Zapraszamy do zapoznania się z listą.

1. Koniec ery pozimnowojennej

2014 r. prawdopodobnie przejdzie do historii, jako rok zakończenia ery pozimnowojennej w bezpieczeństwie międzynarodowym. Jest to rezultatem strategicznego zwrotu, jakiego Rosja dokonała w stosunkach z Zachodem, definitywnie odrzucając wysuwane przez Zachód w okresie pozimnowojennym oferty współpracy w budowaniu bezpieczeństwa. Agresja na Ukrainę i jawne pogwałcenie zasad prawa międzynarodowego stały się spektakularnym znakiem tego zwrotu. Działania Rosji, nie pozostawiające złudzeń co do definitywnej zmiany jej polityki, stworzyły także de facto nową jakość środowiska bezpieczeństwa, wymuszając praktyczną reakcję euroatlantyckiego systemu bezpieczeństwa (NATO, UE, USA).

2. Wojna ukraińsko-rosyjska

W 2014 r. Rosja zdecydowała się na zbrojną interwencję w wewnętrzne sprawy Ukrainy i poprzez nielegalną aneksję Krymu oraz skrytą operację militarną w południowo-wschodnich obwodach Ukrainy potwierdziła dążenia do przywrócenia, z użyciem środków przemocy zbrojnej, swoich wpływów nie tylko na Ukrainie, ale także w szerszym wymiarze regionalnym. Szczególną uwagę zwraca zastosowanie asymetrycznych metod agresji w postaci tzw. „wojny hybrydowej”, w tym „agresji podprogowej” (bez przekroczenia progu otwartej, regularnej wojny). Stało się to wyzwaniem dla spójnej i konsekwentnej reakcji świata zachodniego, ponieważ stwarzało tzw. sytuacje trudnokonsensusowe, w których społeczność międzynarodowa (zwłaszcza organizacje UE, NATO, ONZ) miała utrudnione warunki jednoznacznej oceny sytuacji i szybkiego podejmowania konkretnych decyzji. Charakter rosyjskiej agresji wskazał też na konieczne kierunki wzmacniania systemu bezpieczeństwa RP, dotyczące zwłaszcza budowania zdolności przeciwzaskoczeniowych i przeciwdziałania „agresji podprogowej”. Kluczowym instrumentem międzynarodowego powstrzymywania Rosji były sankcje ekonomiczne, które uwypukliły strukturalne problemy gospodarki rosyjskiej, a także wzmocnienie oraz manifestowanie siły odstraszania NATO.

3. Reakcja NATO na kryzys bezpieczeństwa na wschodniej flance

O ile można mówić o problemach z szybką reakcją Unii Europejskiej na konflikt rosyjsko-ukraiński, to należy podkreślić zdecydowaną i adekwatną postawę NATO, a w szczególności USA. Przejawem tego był chociażby szereg ćwiczeń wojskowych na terytorium RP i innych państw wschodniej flanki oraz na Morzu Bałtyckim i Morzu Czarnym, czy też wzmocnienie sojuszniczej misji Air Policing, mającej na celu ochronę przestrzeni powietrznej państw bałtyckich. Gwarancje dla bezpieczeństwa regionu składał też Prezydent USA Barack Obama w czasie oficjalnej wizyty w Polsce 3-4 czerwca br., który przedstawił również inicjatywę wzmocnienia amerykańskiej obecności wojskowej w Europie (European Reassurance Initiative, ERI). Po raz kolejny potwierdzono też determinację USA do kontynuowania budowy na terytorium RP elementów amerykańskiego systemu obrony przeciwrakietowej.

4. Szczyt NATO w Newport – strategiczna adaptacja Sojuszu do nowych warunków bezpieczeństwa

Wrześniowe spotkanie przywódców państw Sojuszu Północnoatlantyckiego było najważniejszym dla Polski od czasu akcesji do NATO. W kontekście rosyjskiej agresji na Ukrainę zapadły na nim ustalenia dotyczące wzmocnienia wschodniej flanki Sojuszu, a także zahamowania redukcji nakładów na obronność przez poszczególne państwa NATO. Z polskiego punktu widzenia szczególnie istotne są deklaracje dotyczące ciągłej obecności wojsk sojuszniczych na terytorium państw flankowych („czata”) oraz utworzenia sił natychmiastowego (uprzedzającego) reagowania („szpica”), a także wzmocnienia roli Dowództwa Wielonarodowego Korpusu Północ-Wschód w Szczecinie. W czasie szczytu zadecydowano także, że kolejne spotkanie odbędzie się w 2016 r. w Warszawie, co było podkreśleniem wagi, jaką Sojusz przykłada do bezpieczeństwa regionu.

5. Odejście Ukrainy od polityki pozablokowości oraz podpisanie przez nią umowy stowarzyszeniowej z Unią Europejską

Podpisanie umowy stowarzyszeniowej UE-Ukraina (części politycznej – 21 marca i części gospodarczej – 27 czerwca) stanowiło doniosły krok na drodze zbliżania Ukrainy do struktur euroatlantyckich. Ogłoszony w czasie wizyty w Warszawie zamiar prezydenta Petro Poroszenki odejścia od polityki pozablokowości i przyjęta przez Parlament decyzja w tej sprawie oznacza symboliczny powrót Ukrainy na ścieżkę wiodącą ku strukturom bezpieczeństwa euroatlantyckiego. Należy jednocześnie podkreślić, że Ukrainę czekają jeszcze trudne i zapewne długotrwałe reformy wewnętrzne, zarówno w sferze bezpieczeństwa, jak i gospodarki, zanim będzie mogła realnie zbliżyć się do członkostwa w UE i NATO.

6. Wydanie nowej Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP

Zatwierdzona 5 listopada przez Prezydenta RP Strategia Bezpieczeństwa narodowego jest pierwszym dokumentem tej rangi w regionie, uwzględniającym wnioski z konfliktu rosyjsko-ukraińskiego. W warunkach kryzysu bezpieczeństwa określa kierunki wzmacniania systemu bezpieczeństwa państwa na najbliższe lata i wskazuje szereg koniecznych do realizacji reform. Swoje odbicie znalazła w niej tzw. „Doktryna Komorowskiego”, uwzględniająca przeniesienie priorytetów z zaangażowania zewnętrznego (misji zagranicznych) na zadania związane z obroną własnego kraju. Nowa Strategia jest także pierwszym dokumentem tak szeroko promującym zintegrowane myślenie o bezpieczeństwie, obejmujące zarówno siły zbrojne, jak i sektor pozamilitarny, w tym społeczny i gospodarczy.

7. Przyjęcie rządowego Planu wzmocnienia bezpieczeństwa Państwa, w tym prezydencka inicjatywa zwiększenia nakładów na obronność do 2 proc. PKB

W ślad za wydaniem nowej Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP rząd opracował niejawny plan realizacji najpilniejszych wskazanych w Strategii zadań. 10 grudnia plan został omówiony i przyjęty przez Radę Bezpieczeństwa Narodowego. Jednym z ważnych zadań jest realizacja prezydenckiej inicjatywy zwiększenia budżetu obronnego z 1.95 proc. do 2 proc. PKB. Propozycja ta została poparta przez wszystkie siły polityczne, a obecnie rząd pracuje nad projektem ustawy umożliwiającej przekazywanie dodatkowych środków już od 2016 r. Wśród innych zadań wymienić należy włączenie we wzmacnianie systemu bezpieczeństwa narodowego innych – poza militarnymi – struktur państwa oraz proobronnych organizacji społecznych i inicjatyw obywatelskich, zwłaszcza na rzecz wzmocnienia strategicznej odporności kraju na agresję konwencjonalną i niekonwencjonalną.

8. Zakończenie operacji bojowej w Afganistanie

W 2014 r. Polska zakończyła swój udział w operacji bojowej w Afganistanie, będącej największym przedsięwzięciem w historii polskich misji zagranicznych. Uczestniczyliśmy w niej w ramach sojuszniczej solidarności w reakcji na atak terrorystyczny na państwo NATO 11 września 2001 r., płacąc za to najwyższą ceną – życiem 45 Polaków. Od początku 2015 r. Polska na prośbę strony afgańskiej oraz sojuszników z NATO uczestniczyć będzie w zadaniach szkolno-doradczych w ramach misji „Resolute Support”, do której wydzieli kontyngent liczący do 150 żołnierzy i pracowników wojska. Ograniczenie naszego zaangażowania związane jest z koniecznością skoncentrowania się i priorytetowego traktowania zadań związanych z obroną własnego kraju, a także w ramach obrony kolektywnej terytorium państw sojuszniczych.

9. Walka z Państwem Islamskim

Wzmożenie na masową skalę zagrożeń terrorystycznych na Bliskim Wschodzie (Irak i Syria), z erupcją ich gwałtowności i rozszerzoną formułą tzw. „Państwa Islamskiego” – to drugie po wojnie rosyjsko-ukraińskiej najpoważniejsze zagrożenie bezpieczeństwa w bezpośrednim otoczeniu NATO i UE w 2014 r. Obecny konflikt w Iraku i Syrii jest szczególnym źródłem także bezpośrednich wewnętrznych zagrożeń terrorystycznych dla państw europejskich. Stwarzają je bojownicy rekrutujący się z mieszkańców tych krajów, którzy po udziale w walkach na Bliskim Wschodzie wracają do Europy i tu organizują zamachy terrorystyczne. Nie można wykluczyć rozszerzania się samego konfliktu w Syrii i Iraku także wprost na terytorium NATO, czyli terytorium Turcji, co oznaczałoby konieczność udzielenia jej wsparcia przez pozostałych Sojuszników, w tym przez Polskę. W sumie sposób reagowania społeczności międzynarodowej na to odnowione i spotęgowane zagrożenie na Bliskim Wschodzie jest jednym z poważniejszym wyzwań przełomu 2014-2015 r.

10. Rosnące znaczenie cyberbezpieczeństwa

Rok 2014 był kolejnym rokiem przyspieszonego wzrostu znaczenia najnowszej dziedziny bezpieczeństwa, jaką jest cyberbezpieczeństwo. Byliśmy świadkami kolejnych wyrafinowanych ataków, a także operacji przeprowadzanych na bezprecedensową skalę zarówno w ramach większych konfliktów polityczno-militarnych (np. podczas wojny rosyjsko-ukraińskiej), jak i samoistnych - jak chociażby działania hakerów skierowane przeciwko jednej z największych amerykańskich wytwórni filmowych lub unieruchomienie sieci energetycznych Korei Północnej. Skala zagrożeń dostrzegana jest również przez obywateli. Wg sondażu CBOS, zagadnienia związane z cyberbezpieczeństwem zostały wskazane przez Polaków jako jedne z trzech głównych, mogących stanowić w najbliższym czasie zagrożenie dla Polski. Jednym z działań podejmowanych w tym obszarze było przygotowanie przez Biuro Bezpieczeństwa Narodowego „Doktryny cyberbezpieczeństwa RP”, mającej integrować i wspierać wysiłki państwa dotyczące budowy systemu cyberbezpieczeństwa, obejmującego zarówno sferę militarną, jak i cywilną, krajową i międzynarodową, publiczną i prywatną, instytucjonalną i obywatelską.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi wyłączną i pełną odpowiedzialność za jego treść.(PAP)

kom/ amt/