Oświadczenie Kancelarii Prezydenta RP (komunikat)

- Kancelarii Prezydenta RP informuje:

Stanowisko Kancelarii Prezydenta RP ws. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2018 r. o „Zawieszeniu” przez SN stosowania niektórych przepisów ustawy o SN

1.Warto zauważyć, że w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego oraz sądów administracyjnych w przeszłości zakwestionowano już możliwość zastosowania środka z art. 755 kpc w przypadkach zbliżonych do omawianego. Przykładem może być orzeczenie TK dot. prawa wyborczego. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego (postanowienie z 4 października 2006 r. K 31/06), przepisy kpc (art. 732 i art. 755) nie mają zastosowania do zabezpieczenia, o które wystąpili wnioskodawcy, tj. zakazania komisjom wyborczym stosowania zaskarżonych przepisów ustawy . TK stwierdził, że zabezpieczenie, o które wnosi wnioskodawca, dotyczy materii szczególnej z zakresu prawa publicznego, do którego nie mają zastosowania wskazane przez wnioskodawcę przepisy kodeksu postępowania cywilnego o zabezpieczeniu powództwa. Wydanie przez Trybunał decyzji zabezpieczającej, zakazującej stosowania przez komisje wyborcze zaskarżonych przepisów ustawy z 6 września 2006 r., przed merytorycznym rozstrzygnięciem wniosku - nie jest też możliwe ze względu na brak regulacji prawnej przyznającej Trybunałowi kompetencje do zabezpieczenia wniosku w drodze zakazania stosowania zaskarżonych przepisów przed merytorycznym rozpoznaniem wniosku. Ani przepisy Konstytucji, ani żadne przepisy ustawowe nie dają Trybunałowi kompetencji do nakazania komisjom wyborczym określonych zachowań polegających na niestosowaniu przepisów ustawy korzystającej z domniemania konstytucyjności.

Przywołać można również orzecznictwo sądów administracyjnych odnoszące się do kwestii dopuszczalności zawieszenia stosowania przepisów prawa. W postanowieniu z dnia 7 grudnia 2010 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie (sygn. II SA/Rz 697/10) stwierdził, co następuje: Przepisy p.p.s.a. w żadnym wypadku nie dają wojewódzkim sądom administracyjnym możliwości wydania orzeczenia, którego skutkiem byłoby wstrzymanie stosowania przepisów prawa, co do których zachodzi wątpliwość, czy są zgodne z prawem wspólnotowym. Przewidziana przepisami p.p.s.a. ochrona tymczasowa ma na celu zapobiegać ewentualnym negatywnym skutkom działań podejmowanych przez organy administracji publicznej, przy czym dotyczy ona wyłącznie ściśle określonych form tych działań - art. 61 § 2 pkt 1-3 p.p.s.a. Wstrzymanie - zawieszenie - stosowania przepisu art. 129 ust. 1-3 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 201, poz. 1540 ze zm.) zmierzałoby w istocie do zapobiegnięcia ewentualnych negatywnych następstw działalności organów władzy ustawodawczej, a nie wykonawczej, a do tego sąd administracyjny nie jest uprawniony.

Dodać należy, że Trybunał Konstytucyjny może wydać postanowienie zabezpieczające (postanowienie tymczasowe z art. 79 ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym), które dotyczy wyłącznie postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej. Jak wskazuje orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego - Regulacja ta ma zastosowanie w sprawach skarg konstytucyjnych i polega na wstrzymaniu wykonania konkretnego rozstrzygnięcia wydanego w indywidualnej sprawie, a nie na zawieszeniu stosowania przepisów prawa objętych badaniem konstytucyjności (np. sprawy do sygn. K 31/06, sygn. K 2/07).

Z postanowienia Trybunału Konstytucyjnego wynika, że zastosowanie środka zabezpieczającego polegającego na zawieszeniu stosowania przepisów ustawy jest niedopuszczalne. Przepisy art. 730, 732 i 755 nie odnoszą się do postępowań z zakresu prawa publicznego. Jest tak ze względu na to, że nie ma regulacji prawnej umożliwiającej sądom oddziaływanie na władzę ustawodawczą poprzez niestosowanie uchwalonego przez parlament prawa. Ponadto, zgodnie z art. 178 ust. 1 Konstytucji, sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu podlegają Konstytucji i ustawom.

Z całą mocą należy podkreślić, że ustawa o Sądzie Najwyższym nie przewiduje możliwości wydania postanowienia tymczasowego.

2. W pkt III postanowienia jest mowa o zawieszeniu stosowania przez Sąd Najwyższy przepisów ustawy o Sądzie Najwyższym, a jednocześnie w uzasadnieniu (s. 12 pkt 11) Sąd Najwyższy wskazuje, że pozytywna odpowiedź TSUE pozwoli SN pominąć przepisy obowiązującej ustawy o SN sprzeczne z zasadą nieusuwalności sędziów. W praktyce zawieszenie stosowania przepisów ustawy o SN wywiera tożsamy skutek co pominięcie przepisów. W istocie SN kierując pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości rozstrzygnął o tym, co stanowi treść pytania prejudycjalnego. Sędziowie SN, którzy ukończyli 65. rok życia, zgodnie z ustawą, pozostają na stanowiskach do czasu zakończenia postępowania dotyczącego dalszego zajmowania stanowiska (art. 111 § 3 ustawy o SN). Również w świetle powyższego nie ma przesłanki do podejmowania przez sam SN rozstrzygnięć wyprzedzających postępowanie przed TS.

3. W przedmiotowej sprawie nie ma podstaw do zadania pytania prejudycjalnego. Warto zauważyć, że pytania te w żadnej mierze nie dotyczą przedmiotu postępowania. Rozstrzygana sprawa indywidualna stała się dla Sądu Najwyższego jedynie pretekstem do uruchomienia procedury prowadzącej do wydania rozstrzygnięcia przez TSUE. Warto zauważyć, że w składzie Sądu Najwyższego zadającego pytanie prawne nie ma sędziów, którzy przeszli w stan spoczynku. Nie ma też przeszkód, aby Sąd Najwyższy wyznaczył inny skład do udzielenia odpowiedzi na przedstawione zagadnienie prawne.

4. Jak już wskazano, zabezpieczenie przewidziane w art. 755 k.p.c. nie może polegać na zawieszeniu stosowania powszechnie obowiązujących przepisów prawa, co miałoby skutki nie tylko dla uczestników danego postępowania, ale skutki ogólne. Ponadto, w omawianym postanowieniu Sądu Najwyższy naruszył także istotę postanowienia o zabezpieczeniu, które powinno dotyczyć interesów stron i uczestników postępowania. W przedmiotowej sprawie zabezpieczenie dotyczy wyłącznie interesów sędziów Sądu Najwyższego i to nie tylko tych orzekających w omawianej sprawie, ale wszystkich, których dotyczą przepisy, których obowiązywanie rzekomo zawieszono.

Należy także zauważyć, że w tej sprawie żadna ze stron nie występuje o zabezpieczenie – ani Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który zakwestionował stanowisko sądu drugiej instancji, ani osoba, względem której Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję o ustaleniu obowiązku ubezpieczenia – co oznacza, że Sąd Najwyższy nie ma podstaw do wydania postanowienia o zabezpieczeniu.

5.Nieadekwatność zabezpieczenia przewidzianego w procedurze cywilnej dla omawianego zagadnienia jest szczególnie widoczna, kiedy weźmie się pod uwagę procedurę karną. Gdyby bowiem podobne wątpliwości zrodziły się w postępowaniu toczącym się w Izbie Karnej Sądu Najwyższego, a odpowiedni skład zdecydowałby się na wystąpienie z pytaniem prejudycjalnym, Sąd Najwyższy nie dysponowałby instrumentem, który mógłby interpretować jako umożliwiający zawieszenie stosowania powszechnie obowiązujących przepisów prawa. Dowodzi to tego, że w systemie prawa nie przewidziano środka, który dawałby Sądowi Najwyższemu stosowne uprawnienie.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe.(PAP)

kom/ nmk/