Tarcza antykryzysowa dla biznesu: eksperci o zamówieniach publicznych w dobie epidemii

Nowym przepisom i rozwiązaniom stosowanym w związku z epidemią COVID-19 poświęcone było środowe webinarium „Zamówienia publiczne w dobie epidemii – praktyczne wskazówki dotyczące prowadzenia postępowań”.

Bogdan Artymowicz, dyrektor Departamentu Prawnego Urzędu Zamówień Publicznych, podkreślał, że ze względu na rozprzestrzenianie się koronawirusa UZP rekomendował, by wszystkie postępowania o udzielenie zamówień publicznych, a nie tylko te o wartości powyżej progów unijnych, były prowadzone elektronicznie.

„Wychodząc w kierunku oczekiwań rynku, zarówno wykonawców, jak i zamawiających, UZP propaguje, aby komunikacja dla postępowań poniżej progów unijnych również odbywała się elektronicznie” – zaznaczył.

Dyrektor Artymowicz przypomniał, że UZP zajął również stanowisko w sprawie jawności otwierania ofert w warunkach epidemicznych. „Urząd Zamówień Publicznych wydał opinię, zgodnie z którą zasada jawności jest realizowana również poprzez możliwość uczestniczenia w jawnej sesji otwarcia ofert online” – wskazał.

Jak zauważył, epidemia spowodowała także utrudnienia w uzyskaniu dokumentu dotyczącego braku podstaw do wykluczenia z postępowania. Dlatego UZP uznał, że w takich sytuacjach zastosowanie mają przepisy odnoszące się do zagranicznych przedsiębiorców, którzy w określonych sytuacjach mogą dostarczyć własne oświadczenie.

„Gdybyśmy przyjęli, że przepis par. 7 ust. 3 rozporządzenia w sprawie rodzaju dokumentów, jakich może żądać zamawiający, miałby zastosowanie wyłącznie do podmiotów zagranicznych, stawialibyśmy w nierównej sytuacji naszych polskich przedsiębiorców” – wyjaśniał.

Dyrektor apelował też, by zamawiający za każdym razem analizowali, czy rzeczywiście mają prawo zatrzymać wadium.

„Zwracam się o rozwagę do zamawiających co do zatrzymywania wadium, aby badać okoliczności i uwzględniać sytuację nadzwyczajną, sprawdzać, czy niemożność zawarcia umowy po stronie wykonawcy nie wynika z przyczyn od niego niezależnych” – powiedział.

Ewa Wiktorowska, prezes zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Konsultantów Zamówień Publicznych i członek Rady Zamówień Publicznych zwróciła uwagę, że już w pierwszej ustawie o szczególnych rozwiązaniach przeciwdziałania i zwalczania COVID-19 znalazły się przepisy dotyczące zamówień publicznych.

„Nie ma wątpliwości, że celem tej ustawy było wprowadzenie przepisów, które by zapewniły możliwość kontynuacji realizacji zamówień” – oceniła.

Chodzi o regulacje dotyczące możliwości dokonywania zmian umów, obniżenia i odstąpienia od kar umownych i odszkodowań czy zwolnienia z odpowiedzialności z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

„Składając wniosek o zmianę umowy, wykonawca nie musi się powoływać na okoliczności, które bezpośrednio go dotyczyły, ale może się powoływać na te same okoliczności, wskazując, że one dotyczyły jego podwykonawców” – zaznaczyła.

Mec. Jerzy Pieróg, członek Rady Zamówień Publicznych, adwokat Kancelarii Prawnej PIERÓG & Partnerzy specjalizującej się w zamówieniach publicznych, przeanalizował przesłanki uprawniające zamawiającego do unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.

„Aby móc unieważnić takie postępowanie, zamawiający musi się odwołać do przepisów Prawa zamówień publicznych, a nie żadnych innych szczególnych przepisów, ponieważ takich szczególnych przepisów nie ma – zauważył. - Z całego katalogu przesłanek pozwalających na unieważnienie postępowania [w warunkach epidemii] zamawiający może skorzystać co najwyżej z jednej, to jest z przesłanki z art. 93 ust. 1 pkt 6” – wskazał.

Zgodnie z tym przepisem zamawiający może unieważnić postępowanie o udzielenie zamówienia, jeżeli „wystąpiła istotna zmiana okoliczności powodująca, że prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć”.

„Praktycznie jedyną trudność sprawia wykazanie interesu publicznego w unieważnieniu postępowania, bo interes zamawiającego nie jest tożsamy z interesem publicznym, przynajmniej tak traktuje to orzecznictwo” – podkreślił mec. Jerzy Pieróg.

Zaznaczył przy tym, że po trzech miesiącach trwania stanu epidemii zamawiającym będzie także coraz trudniej wykazać, że nie mogli przewidzieć pewnych okoliczności.

Z kolei dr hab. Paweł Nowicki z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, również członek Rady Zamówień Publicznych, przywoływał wytyczne Komisji Europejskiej w sprawie stosowania ram dotyczących zamówień publicznych w sytuacjach nadzwyczajnych związanych z kryzysem wywołanym epidemią COVID-19.

Jak mówił, krajowe przepisy w sprawie zamówień publicznych warto oceniać przez pryzmat tych unijnych wytycznych.

„Dobre jest na pewno to, że Komisja jednoznacznie potwierdziła kwestie związane z tą nieprzewidywalnością – powiedział. - To może być cenna informacja zarówno dla wykonawców, jak i zamawiających. Już widzimy takie przypadki, że jedna czy druga strona podpierała swoje stanowisko właśnie poprzez pryzmat wytycznych Komisji” – dodał.

„Tarcza antykryzysowa dla biznesu” to cykl edukacyjnych wideokonferencji nt. rozwiązań przygotowanych dla przedsiębiorców w ramach tzw. tarczy antykryzysowej. Podczas konferencji eksperci m.in. z zakresu prawa pracy, finansów, podatków, ekonomii, ubezpieczeń społecznych czy zamówień publicznych opowiadają o zmianach w przepisach i odpowiadają na pytania uczestników.

W przyszłym tygodniu w ramach cyklu zaplanowane są webinaria: „Tarcza antykryzysowa – wsparcie z ZUS” (wtorek, 23 czerwca), „Branża turystyczna: praktyczne rozwiązania, bon turystyczny” (środa, 24 czerwca) oraz „Oferta ARP w ramach Tarczy Antykryzysowej” (czwartek, 25 czerwca).

Więcej informacji oraz szczegółowy harmonogram webinariów: www.parp.gov.pl/tarcza.

Partnerami cyklu „Tarcza antykryzysowa dla biznesu” są: Ministerstwo Finansów, Krajowa Administracja Skarbowa, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Agencja Rozwoju Przemysłu, Polski Fundusz Rozwoju, Urząd Zamówień Publicznych, Bank Gospodarstwa Krajowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju oraz Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej.