Raport DZP: konieczne jest wykorzystanie potencjału farmaceutów w opiece zdrowotnej

Konferencja prasowa: „Projekt opieki farmaceutycznej w Polsce. Jak skutecznie wdrożyć ją do polskiego systemu ochrony zdrowia?" 

Raport był przedmiotem debaty eksperckiej, która odbyła się 30 października br. w Warszawie. Autorzy opracowania podkreślają, że Polska nadal zajmuje odległe miejsce w Unii Europejskiej pod względem dostępu do opieki medycznej oraz stanu zdrowia obywateli. Na taki stan rzeczy składają się w pewnej mierze uwarunkowania demograficzne. Według prognoz w najbliższych latach będziemy najszybciej starzejącym się społeczeństwem w Europie. Szacuje się, że osoby 65-letnie i starsze w 2030 r. będą stanowiły co najmniej 20 proc ludności.

Jako kolejne istotne przyczyny niezadowalającej sytuacji w polskiej ochronie zdrowia raportu wskazuje niedobór kadr medycznych, niedostosowanie zawartości koszyka świadczeń gwarantowanych do wielkości środków na system ochrony zdrowia oraz zwiększoną zapadalność na choroby cywilizacyjne, w tym przewlekłe. Aż 8,5 proc. Polaków deklaruje niezaspokojenie potrzeb zdrowotnych (dane z 2018 roku), gdy w UE średnia ta wynosi 3,6 proc. Problemem jest też nieprzestrzeganie zaleceń terapii przez pacjentów oraz brak profilaktyki.

Z przedstawionej analizy jasno wynika, że rośnie potrzeba wskazania rozwiązań, które poprawiłyby efektywność systemu ochrony zdrowia. Za takie rozwiązanie autorzy raportu uważają skuteczne wdrożenie opieki farmaceutycznej do systemu ochrony zdrowia.

„Przy obecnych wyzwaniach polskiego systemu ochrony zdrowia zwiększenie kompetencji farmaceutów to konieczność. Dodatkowo, Polska posiada odpowiednie zasoby potrzebne do wprowadzenia opieki farmaceutycznej w aptekach, ze względu na ich dużą dostępność, liczny i kompetentny personelu farmaceutyczny oraz poszerzany o nowe funkcjonalności system e-Zdrowie” - mówił Marcin Czech, prezes-elekt Polskiego Towarzystwa Farmakoekonomicznego i kierownik Zakładu Farmakoekonomiki Instytutu Matki i Dziecka.

Farmaceuci wspierając lekarzy wpłynęliby na skrócenie kolejek do lekarzy pierwszego kontaktu oraz specjalistów. „Bazując na doświadczeniach innych krajów elementów, które mogą wchodzić w skład opieki farmaceutycznej jest bardzo wiele. W Polsce w pierwszej fazie mogłoby wejść prowadzenie konsultacji farmaceutycznych” - powiedział Krzysztof Łanda, założyciel Fundacji Watch Health Care, były wiceminister zdrowia w latach 2015-2017.

Dodał, że równie zasadne byłoby wykonywanie przeglądów lekowych. „Farmaceuci są do tego doskonale przygotowani, a pacjenci chcą, aby ktoś zweryfikował im interakcje lekowe” – zaznaczył.

Wśród nowych kompetencji farmaceutów Łanda wymienił też opracowanie indywidualnego planu opieki farmaceutycznej, a także wykonywanie podstawowych badań diagnostycznych, np. mierzenia ciśnienia tętniczego, sprawdzanie poziomu cukru we krwi.

„Nie widzę najmniejszego problemu, aby wykonywali to farmaceuci, a lekarze powinni być z tego powodu przeszczęśliwi, ponieważ dzięki temu wyłapiemy więcej pacjentów, którzy mają początkowe fazy poważnych chorób” – podkreślił ekspert.

„Na świecie funkcjonują już takie rozwiązania. Na przykład w Holandii apteki wprowadziły przeglądy lekowe wspierane nowoczesnymi rozwiązaniami informatycznymi pozwalające farmaceutom na reagowanie w przypadku konfliktów lekowych lub konieczności uzupełnienia terapii pacjenta” – wskazywał Artur Łakomiec, prezes Gemini Polska. Uzupełnił, że ubezpieczyciele obsługujący publiczny system ubezpieczenia zdrowotnego zdecydowali się na finansowanie przeglądu lekowego z obowiązkowej składki zdrowotnej.

Przygotowywana ustawa o zawodzie farmaceuty jest pierwszym krokiem do wdrożenia opieki farmaceutycznej w Polsce. „Farmaceuci są gotowi na te zmiany. Dzięki nowym zapisom wzrośnie rola i pozycja farmaceutów, którzy będą mogli brać znaczący udział w działaniach związanych z profilaktyką, promocją zdrowia i farmakoterapią” – mówiła Karolina Widelska, farmaceutka.

Nowe obowiązki dla farmaceutów to jednak dodatkowy koszt dla budżetu państwa. Eksperci DZP wskazują, że rozwiązaniem mogłoby być m.in. wprowadzenie opieki do koszyka świadczeń gwarantowanych oraz ustanowienie NFZ podmiotem odpowiedzialnym za kontraktację i nadzór nad opieką farmaceutyczną, a także przypisanie pacjenta do jednego farmaceuty, na zasadach zbliżonych do deklaracji wyboru w POZ.

„Opieka farmaceutyczna to jednak nie tylko koszt. Z całą pewnością należy się spodziewać oszczędności po stronie płatnika publicznego wynikających z uniknięcia wielu powikłań farmakoterapii, a także lepszego przestrzegania zaleceń lekarza przez pacjentów, nie mówiąc już o lepszym stanie zdrowia polskiej populacji”– mówił Krzysztof Łanda.

„Od strony operacyjnej skuteczne wprowadzenie najbardziej efektywnych świadczeń wymaga spełnienia trzech przesłanek: wprowadzenia opisanych w raporcie mechanizmów jakościowych, wsparcia organizacyjno-finansowego NFZ, jak również systemowej dyskusji pomiędzy instytucjami publicznymi oraz partnerami społecznymi” - powiedział Tomasz Kaczyński, wspólnik w kancelarii DZP, autor raportu.

Raport wskazuje na potrzebę zaangażowania uczelni medycznych, konsultantów w dziedzinach farmacji, samorządu aptekarskiego oraz towarzystw naukowych, które mogłyby opracować miękkie standardy i wytyczne.

Bardzo istotną rolę pełni zespół ds. opieki farmaceutycznej przy Ministrze Zdrowia. Jednak zdaniem ekspertów DZP, należy wprowadzić modyfikacje jego składzie uzupełniając o przedstawicieli organizacji pacjenckich, lekarzy, Rzecznika Praw Pacjenta oraz organizacji przedsiębiorców aptecznych. To da gwarancję przygotowania praktycznych rozwiązań, które przełożą się na zwiększenie skuteczności opieki farmaceutycznej dla polskich pacjentów.